پیامدهای منفی بی سوادی زنان و دختران؛ در افغانستان

طاهره علیزاده  مسئول برنامه ریزی ارتقای ظرفیت ولایتی موسسه فن آوران میهن دوستان

به دور ﻣﺎﻧﺪﻥ ﺯﻧﺎﻥ ﻭ ﺩﺧﺘﺮﺍﻥ از مهارت‌های سواد، ﺁفت‌های ﺯﯾﺎنﺑﺎﺭ را متوجه جامعه نموده که ﻧﻤﻮنه های زیادی از آن ﺭﺍ میﺗﻮﺍن ﺩﺭ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﮐﺮﺩ

ﺍﮔﺮ پدران و مادران ﻣﺎ در گذشته، از مهارت‌های ﺳﻮﺍﺩ برخوردار میﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﺩﺧﺘﺮﺍنﺷﺎﻥ ﻫﻢ ﺩﺭﻭﺍﺯهﻫﺎﯼ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺭﺍ نمیﺑﺴﺘﻨﺪ؛ ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺟﺎمعهﯼ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎنﻫﻢ ﺍینﮔﻮﻧﻪ ﺩﺭ ﻣﻨﺠﻶﺏ ﺧﺸﻮنتﻫﺎﯼ ﻓﺎﻣﯿﻠﯽ و اجتماعی غرق نمی‌بود، چنانچه ما روزانه شاهد ده‌ها موارد خشونت چون، بینی بریدن و لت و کوب شدن زنان از سوی مردان‌، بد رفتاری ها، خشونت علیه زنان نمونه های بارز دلیل بی‌سوادی در کشور است.

به سطح بالاتر، می‌توان همین ناامنی ها، قتل، دزدی، چپاولگری را نیز معلول بی‌سوادی دانست، امروز به طور واضح شاهد هستیم که در کوچه‌ها و پس کوچه‌های شهر، سارقین و افراد مسلح، شهروندان را به‌خاطر ربودن مقدار پول ناچیز، مبایل، کمپیوتر و اشیای قیمتی شان فجیعانه به قتل می‌رساند که این خود یک فاجعه‌ی انسانی و اجتماعی در جامعه محسوب می‌شود. اگر دقت صورت بگیرد، پرواضح است که همه دلایل آن ریشه در بی سوادی افراد و خانواده‌ها دارد، افراد باسواد مسئولیتهای دینی و اجتماعی، حقوق و وجایب افراد را درک نموده، هیچگاه حاضر نمی گردد که عفت، حقوق  و حتی جان انسان ها را در پس کوچه های شهر از ایشان بگیرد، بی‌سوادی باعث ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﮔﯽ ﻭ ﻣﺸﮑﻼﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ گردیده است و جوانان هم مجبورا به اعمال غیر انسانی و بشری دست بزند. به طور نمونه اگر پدران و مادران ما از سواد نسبی بر خوردار می‌بود هم خود شان دنبال خلاقیت و ایجاد سهولت‌ها در زندگی می‌بود و هم فرزندان شان دنبال سواد و تحصیل بوده و امروز در افغانستان هم در جمع فقیرترین کشورها جهان قرار نمی‌گرفت.

با توجه به این‌که، تمام محدودیت‌ها و موانع سر راه تعلیم و سواد مردم ما، مخصوصا زنان قرار داشت، ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﺁﻧ‌‌‌‌ﻬﻢ ﺷﺎﯾﺎﻥ ﺫﮐﺮﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺯﻧﺎﻥ ﻭ ﺩﺧﺘﺮﺍﻥ ﺟﺴﻮﺭ ﻣﺎ ﺗﻦ ﺑﻪ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺷﺪﻥ ﻧﺪﺍﺩﻩ ﻭ ﺭﺍهﻫﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ مستفید شدن و دست‌یابی ﺑﻪ مهارت‌های آموزش و سواد جستجو ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﻣﻮفقیتﻫﺎﯼ ﺭﺍ نیز کسب نموده ﻭ ﺩﺭﻭﺍﺯهﮔﺸﺎﯼ ﺧﻮﺑﯽ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻋﻠﻢ ﺑﺮﺍﯼ ﻧﺴﻞ ﺑﻌﺪﺷﺎﻥ ﺷﺪﻧﺪ.

ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻧﻤﻮﻧﻪ میﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﺯﻧﺎﻧﯽ ﻧﺎ‌م‌ برﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺁﻣﻮﺯﺵ و ﺳﻮﺍﺩ، ﻋﻠﻢ ﻭ ﺩﺍﻧﺶ، حتی ﺟﺎنﻫﺎیﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺍﻓﺘﺨﺎﺭﺍﺗﯽ ﺭﺍ ﺑﺮﺟﺎ ﮔﺬﺍﺷﺘﻨﺪ. ﺍﺯ ﺁﻥ ﺟﻤﻠﻪ می‌توان یادی از ﻧﺎﺩﯾﺎ ﺍﻧﺠﻤﻦ کرد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺎنهﻫﺎﯼ ﺯﯾﺎﺩی ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺧﯿﺎﻃﯽ ﻭ ﺍﺷﺘﺮﺍﮎ ﺩﺭ ﮔﺮﻭﻩ ﺷﻌﺮﮔﻮﯾﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﻪ ﺁﮔﺎﻫﯽ ﻭ ﺩﺍﻧﺎﯾﯽ ﺭﺳﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻫﻢ ﻧﮕﺬﺍﺷﺘﻨﺪ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺩﻫﺪ ﻭ همینﮔﻮﻧﻪ ﺯﻧﺎﻥ ﺩﯾﮕﺮ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺯمینهﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﻓﺘﺨﺎﺭﺍﺕ ﺯﯾﺎﺩﯼ ﺍﺯ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺑﺮﺟﺎی ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﻭ آیینهﯼ و ﺭﻫﻨﻤﺎی ﺑﺮﺍﯼ ﺩﺧﺘﺮﺍﻥ ﺍﻣﺮﻭﺯﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﺪﻧﺪ.

ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺍﻧﻊ ﻭ ﻣﺸﮑﻼﺕ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﯽ ﺍﻣﺮﻭﺯﻫﻢ، ﺳﺪ ﺭﺍﻩ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺩﺧﺘﺮﺍﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ، ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ بیﺑﺎﻭﺭﯼ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩهﻫﺎ ﺩﺭ ﻗﺴﻤﺖ نقش زنان در ﺟﺎﻣﻌﻪ، ﺭﺳﻢ ﻭ ﺭﻭﺍجﻫﺎﯼ ﻧﺎﺩﺭﺳﺖ ﺩﺭ ﻗﺮﯾﻪ ﻭ ﻗﺼﺒﺎﺕ، ﻓﻘﺮ ﻭ ﺗﻨﮓ ﺩﺳﺘﯽ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩهﻫﺎ، ﻧﺎﺍمنیﻫﺎﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ، ﻣﺸﮑﻼﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﻭ ﻧﺒﻮﺩ ﺍﻣﮑﺎﻧﺎﺕ ﻻﺯﻡ، ﺍﻣﺎ ﺑﺎﺯﻫﻢ ﺍﮔﺮ ﺩﻗﺖ ﺻﻮﺭﺕ ﺑﮕﯿﺮﺩ ﺑﺎﻧﻮﺍﻧﯽ ﺯﯾﺎﺩﯼ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﻣﻮﺍنع ﻋﺒﻮﺭ ﮐﺮﺩﻩ و ﺑﻪ قلهﻫﺎﯼ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ میﺭﺳﻨﺪ. ﺑﺮﺍﯼ ﺁﯾﻨﺪهﯼ ﺭﻭﺷﻦ ﻭ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺯﻧﺎﻥ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﯾﻦ ﻧﯿﺰ ﺧﻮﺩ ﻧﻮﯾﺪ ﺑﺨﺶ ﺍﺳﺖ؛ ﻭﻟﯽ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ، ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﮐﻪ وظیفه‌یی ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎﯾﺪ انجام می‌داد، نداده ﺍﺳﺖ؛ ﮐﻪ ﺍﯾﻦ ﺧﻮﺩ بیﺑﺎﻭﺭیﻫﺎ ﻭ ﺑﯽ ﺍﻧﮕﯿﺰه‌گیﻫﺎﯾﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﯽ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ در نهایت، ﻋﻮﺍﻗﺐ ﻧﺎﮔﻮﺍﺭی ﺭﺍ متوجه آینده خواهد نمود؛ ﺯﯾﺮﺍ ﺩﺭ ﺍﮐﺜﺮ ﻧﻘﺎﻁ ﮐﺸﻮﺭ مکتبﻫﺎﯼ ﺩﺧﺘﺮﺍنه ﺗﺎ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ یا ﺍﻣﮑﺎﻧﺎﺕ ﻻﺯﻡ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ. ﺑﺮﺍﯼ پیشﺑﺮﺩ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺩﺭﺳﺖ ﺁﻣﻮﺯﺵ؛ ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﺑﻌﻀﯽ ﻭﻻﯾﺎﺕ ﻣﮑﺘﺒﯽ ﻫﻢ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﺍﻣﻨﯿﺖ ﻧﯿﺴﺖ ﺗﺎ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩهﻫﺎ ﺑﺎ ﺧﯿﺎﻝ ﺭﺍﺣﺖ، ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺩﺧﺘﺮﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﺭﺍهی ﻣﮑﺘﺐ ﮐﻨﻨﺪ، ﯾﺎ ﺍین ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩهﻫﺎ ﺗﺎ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺳﻄﺢ ﺁﮔﺎﻫﯽ ﻧﺮﺳﯿﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭﮎ ﮐﻨﻨﺪ بیﺳﻮﺍﺩ ﺑﻮﺩﻥ ﺩﺧﺘﺮﺍنﺷﺎﻥ ﺑﻪ ﺑﺮ ﺁﻭﺭﻧﺪه‌یی ﻣﺸﮑﻼﺕ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﻭ ﺟﺎمعهﯼ ﺷﺎﻥ ﺍﺳﺖ.

ﺭﺍهﻫﺎﯼ ﺯﯾﺎﺩﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺯ ﺑﯿﻦ ﺑﺮﺩﻥ ﺍﯾﻦ ﻣﻮﺍﻧﻊ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ، ﺍﮔﺮ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ملت ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﻋﺮصهﻫﺎ ﺑﺎﻫﻢ ﻫﻤﮑﺎﺭ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﺑﺮﻧﺎمهﻫﺎﯼ ﻣﻔﯿﺪ ﺁﻣﻮﺯﺷﯽ ﺭﺍ ﻃﺮﺡﺭﯾﺰﯼ ﻭ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﮐﻨﻨﺪ. ﺩﺭ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﺍمنیت ﺩﻭﻟﺖ ﻧﻘﺶ ﺩﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﺍﺭﮔﺎنﻫﺎﯼ ﺍﻣﻨﯿﺘﯽ ﺭﺍ ﺍﯾﺠﺎﺩ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺍﯾﻦ ﺍﺭﮔﺎنﻫﺎی و نهادها ﻫﻤﮑﺎﺭ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻫﺮ ﻧﻮﻉ ﺗﺨﻠﻒ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮﯼ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ. ﺭﺍﻩ ﺍﻧﺪﺍﺯﯼ ﺑﺮﻧﺎمهﻫﺎﯼ ﺁﮔﺎﻫﯽ ﺩﻫﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩهﻫﺎ ﻭ تشویق نمودن آن‌ها جهت اشتراک ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎمهﻫﺎﯼ ﻣﻔﯿﺪ، ﺍﯾﺠﺎﺩ ﺷﻐﻞ ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﻣﻠﺖ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩهﻫﺎﯼ ﻓﻘﯿﺮ ﻭ ﻃﺮﺡ ﺭﯾﺰﯼ ﺑﺮﻧﺎمهﻫﺎﯼ ﻣﻔﯿﺪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺯ ﺑﯿﻦ ﺑﺮﺩﻥ ﻓﻘﺮ، ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻧﻤﻮﺩﻥ ﺍﻣﮑﺎﻧﺎﺕ ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺮﺩﻡ ﺟﺎﻣﻌﻪ؛ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺳﻬﻮلتﻫﺎﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺯﻧﺪگیﺷﺎﻥ ﺍﯾﺠﺎﺩ ﮐﻨﻨﺪ. ﺗﺎ ﻓﺮﺻﺘﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺳﻮﺍﺩ ﻭ ﺭﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﮑﺘﺐ ﭘﯿﺶ ﺁﻣﺪﻩ ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﺁﮔﺎﻫﯽ ﻭ ﺧﻮﺩﮐﺎﻣﮕﯽ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﺪ. ﺩﻭﻟﺖ میﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎ ﺍﺭﮔﺎنﻫﺎﯼ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﻭ ﻏﯿﺮ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ ﺍﯾﺠﺎﺩ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﺮﻧﺎمهﻫﺎﯼ ﻣﻔﯿﺪ ﺁﻣﻮﺯﺷﯽ ﺭﺍ ﺗﻌﻘﯿﺐ ﻧﻤﺎﯾﺪ، ﺗﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺯ ﺳﻮﺍﺩ آموزش ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪ، ﺯﯾﺮﺍ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﻣﻮﺳﺴﺎﺕ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﻮﺭسﻫﺎ ﻭ ﻣﺮﺍﮐﺰ ﺯﯾﺎﺩی ﺁﻣﻮﺯﺷﯽ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺩﻭستﺩﺍﺭﺍﻥ ﺳﻮﺍﺩ ﺍﯾﺠﺎﺩ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﺮﻧﺎمهﻫﺎﯼ ﻣﻔﯿﺪ ﺭﺍ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ. ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ می‌توﺍﻥ ﻣﻮﺳﺴﻪ فنﺁﻭﺭﺍﻥ ﻣﯿﻬﻦ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﮐﺎﺭﻭﺍﻥ ﺳﻮﺍﺩ ﻣﯿﻬﻦ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﯾﮏ ﺍﺭﮔﺎﻥ ﻏﯿﺮ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺳﺎلﻫﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻗﺴﻤﺖ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺳﻮﺍﺩ ﻭ ﻓﻦ ﺑﺮﺍﯼ ﺯﻧﺎﻥ، ﮐﻮﺭسﻫﺎﯼ ﺁﻣﻮﺯﺷﯽ را ﺩﺍﯾﺮ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺩﺍﺭﺩ که حدود ۱۱۰۰خانم را توانسته است مهارت‌های سواد و فن را آموزش دهد که این خود یک دست آورد بزرگ در جامعه امروزی افغانستان است. ﺍﮔﺮ  ﻣﻮﺳﺴﺎﺕ ﺩﯾﮕﺮ ﻫﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﺳﺴﻪ ﻓﻦ ﺁﻭﺭﺍﻥ ﻣﯿﻬﻦ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺣﮑﻮمتﻫﻢ مسئوﻟﯿﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩه ﺑﺎ همچو ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﯼ ﻓﻌﺎﻝ ﻫﻤﮑﺎﺭ ﺷﻮﺩ میﺗﻮﺍﻧﯿﻢ ﯾﮏ ﺍﻣﯿﺪﻭﺍﺭﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﯾﻨﺪﻩ ﺑﻬﺘﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﺑﻪ ﺯﻭﺩﯼ ﺩﺭ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﺳﻮﺍﺩ ﺷﺪﻥ ﺯﻧﺎﻥ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﻄﻠﻮﺑﯽ ﺭﺍ ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺎﺷﯿﻢ که این می‌تواند تاثیر مثبت در قسمت اقتصاد و شگوفایی دیگر منابع کشور داشته باشد.