۸صبح: معلمی را چه‌گونه به‌عنوان یک شغل انتخاب کردید؟ حال معلمی برای شما شغل است یا دغدغه؟
سکینه: در مجبوریت انتخاب کرده‌ام. در امتحان کانکور در رشته انجنیری کامیاب شده بودم که کابل به‌دست طالبان سقوط کرد و آنانبرای نخستین بار افغانستان را در کنترل خویش درآورده بودند. بعد از این تحول سیاسی و نظامی نتوانستم در رشته دلخواه خودتحصیل کنم و سپس رشته تعلیم و تربیه دانشگاه بدخشان را انتخاب کردم و سرانجام معلم شدم و حال معلمی برای من یک شغل است.
۸صبح: شما در مکتب کدام مضمون‌ها را تدریس می‌کنید؟
سکنیه: پیش از ممنوعیت آموزش دختران بالاتر از صنف ششم، مضمون کیمیا و بیولوژی صنف دوازدهم را تدریس می‌کردم، چون ازرشته کیمیا سند لیسانس خود را به‌دست آورده‌ام و نسبت علاقه‌مندی و تخصص در این زمینه با علاقه‌مندی و دلسوزی تمام برای دختراناین سرزمین مصروف تدریس بودم و اکنون در خانه هستم و انتظار دارم دروازه نهادهای آموزشی به‌روی دختران باز شود.
۸صبح: اهمیت و ماهیت کیمیا بیش‌تر به کارهای تجربی برمی‌گردد. به این معنا که وقتی شاگردان آموزش می‌بینند باید کاربرد عملی آنرا نیز ببینند، اما در بیش‌تر مکتب‌ها این گونه نیست. شما در چنین وضعیتی چه‌گونه مفاهیم عملی را به شاگردان تفهیم می‌کنید؟
سکینه: بلی. کیمیا و بیولوژی در مجموع مضامین ساینسی براساس تجربه استوار است. تا جایی که مواد کیمیاوی و وسایل کیمیاوی دردسترس قرار داشت یا مواد محیطی، درس را با تجربه به دانش‌آموزان تدریس و نشان می‌دادم. برخی از موضوعات که وسایل آن رانداریم که درس را با تجربه برای دانش‌آموزان نشان بدهیم، کوشش نهایی خود را کرده‌ام که به لحاظ نظری تدریس کنم. با آن همدرس‌هایی که نیاز به تجربه دارد، تنها نظری مشکلاتی را برای روند یادگیری و فهم درست از مفهوم و مواد کیمیاوی وارد می‌کند که اینمشکل تقریباً سراسری است و تنها مختص بدخشان نیست. مهم درس و یادگیری است که دانش‌آموزان باید به آموزش و سهولت‌هاییادگیری دسترسی داشته باشند و این حق قانونی و انسانی‌شان است.
۸صبح: علاقه‌مندی دانش‌آموزان را به مضامینی که شما تدریس می‌کنید، چه‌گونه ارزیابی می‌کنید؟ چه فکر می‌کنید که چه چیزی باعثدل‌گرمی و علاقه بیش‌ترشان به این مضامین می‌شود؟
سکینه: علاقه‌مندی شاگردان به مضمون‌های کیمیا و بیولوژی بسیار زیاد است، به‌خاطری که تمام مسایل مورد نیاز دوران بلوغیت و دیگرمسایل زنده‌گی را مرفوع می‌سازد و از آن آگاهی پیدا می‌کنند. علاوه بر این، کیمیا بر تجربه و درس عملی استوار است و این مسالهباعث علاقه‌مندی و جذابیت درس برای شاگردان می‌شود، چون وقتی موضوع را با تجربه می‌بینند و در لابراتور برای‌شان نشان دادهمی‌شود، دل‌گرمی شاگردان زیادتر و فهم درس برای‌شان ساده‌تر می‌شود و از همین خاطر علاقه‌مندی دانش‌آموزان به مضمون‌های کیمیاو بیولوژی زیادتر است. با خواندن این مضامین به آفرینش بسیاری از پدیده‌ها پی می‌برند که همه این‌ها از عوامل جذابیت و علاقه‌مندیمی‌تواند شمرده شود.
۸صبح: شما که تجربه چندین ساله معلمی را دارید، چه برنامه‌های مسلکی را در این زمینه آموزش دیده‌اید و از نظر شما با توجه بهسابقه کاری‌تان، یک معلم خوب چه‌گونه معلمی است؟
سکینه: یک معلم خوب باید پلان درست و واضح درسی داشته باشد، مواد درسی را برای دانش‌آموزانش فراهم سازد و همیشه درس خودرا با تجربه و با زنده‌گی شاگردان ارتباط دهد. یک معلم خوب از روش‌های متنوع در تدریس استفاده می‌کند، خود را با دانش نوین و روزعیار می‌سازد و به روحیه و روان شاگردان توجه جدی می‌کند و مشکلات آنان را استماع می‌کند. معلم خوب برای هر درس آماده‌گیجداگانه و لازم می‌گیرد، روش‌های مختلف را برای یادگیری دانش‌آموزان می‌آموزد تا اعتماد به نفس شاگردان را تقویت کند و آنان بتوانندیادگیری خلاقانه را تجربه کنند و باورمندی به استعداد و شکوفایی خود را پیدا کنند. هر معلمی که نتواند دانش‌آموز را به روند یادگیریتشویق و علاقه‌مند بسازد، در واقع معلم موفق نیست، چون معلمی در کنار شغل، یک مسوولیت و رسالت بسیار بزرگ است که جامعه بهآن اعتماد می‌کند و انتظار دارد که فارغان مکتب‌ها دانش نوین با ویژه‌گی‌های صلح‌جو بودن و پذیرش تکثرگرایی را یاد بگیرند و بهدیگران نیز یاد بدهند که زنده‌گی کردن در پرتو علم و دانش، زیباتر و با ارزش‌تر از زنده‌گی در نادانی است.
۸صبح: زیاد شنیده‌ایم و دیده‌ایم که تعداد زیادی از معلمان در مکتب‌ها خوش دارند از سوی شاگردان ستایش شوند و رابطه معلمی وشاگردی به نوعی رابطه عسکری تنظیم شده در بسیاری از مکتب‌ها. شما نیز این گونه هستید؟
سکینه: رابطه دیگران را قضاوت نمی‌کنم، اما رابطه من با شاگردانم به‌گونه‌ای است که آنان به‌خصوص دختران نوجوان آن قدر به مننزدیک می‌شوند که مرا به‌عنوان دوست و داکتر خود فکر می‌کنند، مشکلات خود را با من در میان می‌گذارند که در این میان چند«موتیشن» نزدشان تشخیص شده است، البته توسط من و به کمک داکتران. متاسفانه در این میان «موتیشن کلن فلتر سندروم» نیزبوده است. رابطه معلم با دانش‌آموز، رابطه صمیمی، دانش‌محور و آموزنده‌گی است. در کنار این که معلم برای شاگردان درس می‌دهد،از دانش‌آموزان نیز می‌آموزد. سخن مشهوری است که «آموزش یک پروسه دوجانبه» است. بنابراین، تجربه‌ای که از معلمی کسبکرده‌ام، به وضوح می‌توانم این مساله را تایید کنم که بدون هیچ چون و چرایی آموزش پروسه دوجانبه است. شاگردان نیاز به شکوفاییاستعدادشان دارند و این امر طبیعی است که به معلم برمی‌گردد تا زمینه را برای شاگرد مساعد سازد که خود را تبارز بدهد.
۸صبح: از نظر شما کدام روش‌های درسی در افغانستان در شرایط امروزی کارآمد نیست و به‌جای آن‌ها باید روش‌ها و فنون جدیدجاگزین شود؟
سکینه: هر روش کارآمدی خود را دارد تا معلم و شاگرد را به هدف برساند. در عصر کنونی با پیشرفت علم و تکنالوژی، روش‌هاییادگیری نیز دگرگون شده است. امروز اگر تاکید بر روش‌های سنتی یادگیری شود، واضح است که کارساز نخواهد بود، چون روحیاتشاگردان دیگر شده و آنان از کودکی با تکنالوژی بزرگ می‌شوند و میزان یادگیری‌شان نیز با روش سنتی متفاوت است و توجه کم‌تر بهحفظ کردن و انبار معلومات در ذهن دارند. در مکتب‌ها تا حال از روش‌های سنتی آموزش استفاده می‌شود؛ اما مضامینی که در نصابتعلیمی است و مسایلی که در آن بازتاب یافته، روش خاصی را برنمی‌تابد و در واقع نوعی یادگیری تلفیقی است که هم از سنت و هم ازمدرنیته می‌آموزند و مفاهیم انتزاعی را با روش‌های عملی به تجربه می‌گیرند.
۸صبح: مضامینی را که تدریس می‌کنید چه‌قدر با واقعیت‌ها و داشته‌های علمی امروزی هم‌خوانی دارد و به قول مشهور بروز شده است؟
سکینه: کتاب‌های نصاب تعلیمی سال‌های اخیر خیلی عالی و مفیدند، به‌خصوص مضامین ساینسی با معیارهای پذیرفته شده نوینهم‌خوانی دارند و از پیشرفت‌های دانش جدید بهره گرفته شده و فورمول‌ها و مسایل آموزشی مترقی و تجربه شده در جهان مدرن در اینکتاب‌ها بازتاب یافته است. وقتی یک دانش‌آموز از مکتب فارغ می‌شود، به خوبی می‌تواند آگاهی لازم و کافی و همچنان درک درست ازوضعیت نظام آموزشی و تحصیلی در کشور پیدا کند. اگر تدریس مبتنی بر همین مضامین و نصاب صورت بگیرد، پیشرفت‌های خوب درعرصه تعلیم و تربیه در کشور به وجود خواهد آمد، به‌رغم این‌که چالش‌ها و نواقص در این نصاب وجود دارد؛ اما با توجه به ظرفیت‌دستگاه آموزش، این نصاب یک دستاورد و غنیمت است.
۸صبح: اگر شما به‌عنوان یک معلم نقایص نصاب تعلیمی کنونی را برشمارید، آن نقایص چه خواهد بود؟
سکینه: هیچ نصابی در دنیا کامل نیست و همه کشورها براساس ضروریات بازار کار خود نصاب آموزشی را بازنگری می‌کنند. نهادهایتحقیقی زیادی را در این زمینه ایجاد می‌کنند و متخصصان عرصه‌های مختلف سال‌ها روند یادگیری و نصاب آموزشی را بررسیمی‌کنند و مبتنی بر واقعیت‌های جوامع خود و نیازمندی‌های‌شان نصاب را بروز می‌کنند. نصاب آموزشی افغانستان همان طوری که قبلاًهم متذکر شدم، مشکلات و نواقصی دارد که نیاز به بازنگری و بهسازی دارد، اما در شرایط موجود یک نصاب خوب و نزدیک به معیارهاینوین است. به‌رغم داشتن غلطی‌های املایی و انشایی، در کل می‌تواند بسیاری از ضروریات و نیازمندی‌های دانش‌آموزان را مرفوعسازد.
No comments:
Post a Comment