لطیفه عشاقی زاده سیاستمدار مدبر

شیرین نظیری
لطیفه عشاقی زاده بانوی اول ترکیه و همسر بنیانگذار جمهوری ترکیه مصطفی کمال اتاترک بوده است. او  یکی از فعالان سیاسی ترکیه قبل از به قدرت رسیدن آتاتورک (مصطفی کمال) بود.  

                                                       

 لطیفه در سال ۱۸۹۸ در خانواده‌ای سرشناس و اصیل چشم به جهان گشود. خاستگاه و منشأ خانواده وی درگذشته به روستایی در استان عشاق ترکیه برمی‌گردد و به همین جهت نام خانوادگی خود را از حلوا چی‌زاده به عشاقی‌زاده تغییر داد. لطفیه به همراه پنج برادر و خواهر به نام‌های وجهیه، اسماعیل، منجی، عمر و رقیه و پدرش معمر بیگ و مادرش عدویه خانم، خانواده عشاقی‌زاده را تشکیل می‌دادند.                                                               
لطیفه تحصیل عالی خود را در رشته سیاست و حقوق دانشگاه سوربن فرانسه با موفقیت طی نموده و دوره آموزشی حقوق را در شهر لندن به اتمام رسانید. او به زبان‌های فرانسوی، انگلیسی، آلمانی و اسپانیایی مسلط بوده است. مصطفی کمال پاشا و لطیفه در ۲۹ ژانویه ۱۹۲۳ با هم ازدواج نمودند. با تشکیل جمهوری ترکیه پایتخت سیاسی از استانبول به آنکارا منتقل شد. لطیفه به عنوان اولین بانوی ترک پا به کوشک چانکایا که کاخ ریاست جمهوری آن زمان بوده قدم گذاشت و کمک زیادی به شوهرش در عرصه دگرگون سازی فرهنگ ترکیه کرد.

 وی در آن سال‌ها با اجازه همسرش در سالن و نشست‌های مجلس ملی ترکیه حاضر شده و بعدها به عنوان اولین نماینده زن ترکیه به مجلس ملی راه یافت. زندگی مشترک لطیفه و آتاترک در ۵ اوت ۱۹۲۵ به پایان خود رسید و در ۱۲ اوت ۱۹۲۵ به صورت رسمی اعلام شد. او فقط از سال ۱۹۲۳ تا ۱۹۲۵ به عنوان بانوی اول ترکیه در کاخ چانکایا سکونت داشته است.                                                

برای اسلامیست ها و ناسیونالیست ها در تاریخ ترکیه لطیفه زنِ است ناخوشایند. او در دهه بیست میلادی در تاریخ جوان جمهوری ترکیه نموداری بود از زنِ مستقل. ازدواجش با مصطفی کمال (آتاتورک) تنها دوسال دوام داشت. تاریخ‌نویسان (ناسیونالیست) ترک از او به عنوان زنِ دلیر نام می برند، چرا که لطیفه شوهرش را به نام ( و نه پاشا و یا جنرال) مینامیده، چرا که در سیاست نظر داشته و آنها را هم علنی عنوان می کرده. او پیانو را با مهارت می نواخت و به ورزش های مورد علاقه‌اش یعنی تنیس و اسب سواری می پرداخت. هیچگاه به جز در یک مورد که با آتاتورک به آناتولیا سفر کرد از حجاب استفاده نکرد. لطیفه مهمترین مشاور سیاسی در کنار شوهرش بود و او بود که برای حق رأی زنان تلاش کرد. بعد از جدایی به استانبول برگشت و یک زندگی در انزوا ولی همچنان فعال را در پیش گرفت. او با نام مستعار فاطمه صالیحا به کشورهای مختلف سفر کرد و به نوشتن رمان و مقاله پرداخت.                        .

 وی تا زمان مرگش دو سال را در خارج از کشور و هشت سال را در استانبول زندگی کرد. بالاخره در ۱۲ جون ۱۹۷۵ به دلیل ابتلا به سرطان پستان در سن ۷۷ سالگی چشم از جهان فروبست. با تلاش فرماندار وقت استانبول، نامک کمال شنتورک، مراسمی با شکوه و بزرگی برای پیکر بی جان او برگزار شد و گاردی متشکل از نیروی دریایی ترکیه جنازه وی را از مسجد تشویقه استانبول تا گورستان شهدای دروازه ادیرنه حمل کردند و وی در آن‌جا به خاک سپرده شد. اشیاء و وسایل شخصی ارزشمند و گرانبهای وی در موزه خاطرات تاریخ ترکیه نگهداری و برای بازدید در معرض عموم مردم گرفته است. وی در طول سالیان زندگی خود هیچ‌گاه در مورد ازدواجش و آتاترک حرفی نزد و تمام خاطرات اش را با خود در زیر خاک مدفون نمود.                                                                                   
 پس از مرگش تنها چیزی که اسرار زندگی او را فاش کرد، نامه و یادداشت هایی بود که در عزلت و تنهایی نوشته بود. پس از پیشنهادهای زیادی که از سوی ناشران به خانواده وی برای انتشار زندگینامه لطیفه شد، دو کتاب - از زندگی این زن به چاپ رسید که نویسنده یکی از این دو اثر با عنوان "زندگینامه همسر آتاتورک" به جرم تحریف واقعیت به چهار سال و نیم زندان محکوم شد. کتاب "یادداشت های لطیفه خانم" به قلم فاتح بایهان در 400 صفحه به بازار کتاب ترکیه دیده می شود.

منبع:سایت های انترنت

کليه ی حقوق براساس قوانين کپی رايت محفوظ و متعلق به نویسنده (شیرین نظیری)می باشد.