طالبان با اظهارات‌شان درمورد زنان به دنبال «نتیجه‌ی سیاسی»اند

مصور زادفر 

جمعیتی از مردان نظامی و دستار به سر، کنار حفره‌ای که ایستاده‌اند. زن تنهایی که «چادری» پوشیده و در آن‌جا است، پیوسته فریاد می‌زند: «خدااا، خداا.» تلاش و تقلا می‌کند که بلند شود، اما مردی که دستار به سر دارد، دوباره او را به سمت گودال پایین پرت می‌کند

 

یک‌باره، صدای تکبیر همه‌گانی بلند می‌شود و طالبان، سنگ‌های دست‌شان به سوی «نشانی» که سر و تن رخشانه‌‌ی ۱۹ ساله است، می‌کوبند.

چند دقیقه می‌گذرد. حالا رخشانه‌ی آلوده با خون، زیر آوری از سنگ‌های خرد و بزرگ است.

سه سال پیش در چنین روزهایی، رخشانه، دختر نزده ساله‌ای در ولایت غور در یک محکمه‌ی صحرایی طالبان، مثل ده‌ها زن دیگر، محکوم به سنگ‌سار شد. رخشانه، ظاهراً در تلاش برای ازدواج، از خانه و ازدواج اجباری فرار کرده بود.  می‌خواست با آنی که قلبش «تصدیق» می‌کند، ازدواج کند. اما خودش را طالبان سنگ‌سار کردند و پسر ۲۳ ساله‌ی مورد علاقه‌اش را یک‌صد تازیانه زدند. این نوع مجازات، گونه‌ی معمول رفتار طالبان است.

۱۹ عقرب است و نماینده‌گان طالبان، با زنان خبرنگار در حاشیه‌ی نشست مسکو نشسته‌اند، چای می‌نوشند و از رعایت کردن برخی از حق‌های زنان سخن می‌گویند. نماینده‌گان طالبان در نشست مسکو گفتند که این گروه با کار و تحصیل زنان مشکل ندارد. زنان می‌توانند مثل سایر کشورهای مسلمان‌نشین، آموزش ببیند و کار کنند. عباس استانکزی،‌ رییس دفتر طالبان در قطر، به نماینده‌گی از طالبان در نشست مسکو گفت این گروه پیش از این نیز، در دوره‌ی حاکمیت طالبان، مخالف حقوق زنان نبوده است، اما در آن زمان، به دلیل شرایط بد و جنگ با مخالفان‌شان، وضعیت طوری بوده است که حتا مردها نیز از حقوق‌شان چندان برخوردار نبوده‌اند. او گفت: «تا جایی که به حقوق زن، اسلام حق می‌دهد، ما نیز قانع استیم.»

واکنش فعالان مدنی

اما با توجه به گذشته‌ی کار طالبان در برابر حقوق زنان و نمونه‌هایی چون سنگ‌سار رخشانه و شلاق‌زدن دو زن در روزهای اخیر، فقط به دلیل این که با تلفن گپ می‌زدند توسط این گروه، چراحداقل در حرف زدن موضع «امارت اسلامی» دگرگون شده است؟

نعیم نظری، فعال مدنی می‌گوید که طالبان با این نوع اظهارات می‌خواهند سیاسی برخورد کنند تا واقعاً اعتقادات آنان تغییر کرده باشد. آقای نظری می‌افزاید که طالبان در پی اظهارات‌شان در مورد حقوق زنان، به دنبال «نتیجه‌ی سیاسی» اند. به باور این فعال جامعه‌ی مدنی، طالبان با برخوردهای بسیار سخت و بنیادگرایانه،‌ نتوانستند نتیجه بگیرند. به گفته‌ی او از طالبان بعید به نظر می‌رسد که به ارزش‌های دموکراسی و حقوق زن بها قایل شوند. وی گفت: «تفکرات طالبان بر مبنای بنیادگرایی بسیار تندروانه‌ی دینی است،‌ آنان می‌خواهند نظامی را شکل بدهند که بدون شک محدود کننده‌ی یک‌سری آزادی‌ها است.»

نعیم نظری تأکید می‌کند که مذاکرات صلح، هنگامی می‌تواند نتیجه بدهد که مردم‌محور باشد و خواست‌ها و تعهدات طرفین مطرح شود.

در همین حال، عارفه پیکار،‌ فعال حقوق زن می‌گوید که به نظر می‌رسد طالبان از دیدگاه‌های ایدیولوژیک‌شان اندک فاصله گرفته‌اند، اما اصلاً معلوم نیست که نماینده‌گانی که در نشست مسکو،‌ از نشانی طالبان صحبت کرده‌اند،‌ به واقعیت از میان طالبان بوده‌اند یا خیر. خانم پیکار می‌افزاید که اگر طالبان قانون اساسی افغانستان را احترام بگذارند، بحث حقوق زنان نیز شامل آجندای این قانون می‌شود.

لطیفه سلطانی، مسوول زنان و کودکان کمیسیون مستقل حقوق بشر می‌گوید آنان همواره تأکید کرده‌اند که گفت‌وگوهای صلح با گروه‌های مخالف، باید بر اساس اجماع ملی و در نظر گرفتن حقوق و دیدگاه مردم انجام شود. وی می‌افزاید که باید دست‌رسی و مشارکت زنان، به صورت مساویانه با مردها در گفت‌وگوهای صلح در نظر گرفته شود. بانو سلطانی تأکید می‌کند که زنان باید در پروسه‌ی صلح، مشارکت فعال داشته باشند، نه نمادین.

از سویی هم، میثم صحرا، فعال مدنی می‌گوید که او به صادقانه بودن نیت طالبان باورمند نیست و می‌گوید که آنان در تلاش‌اند که توجه مردم را به خودشان جلب کنند. او می‌افزاید که تا زمانی که تغییری در باورهای طالبان به جود نیاید،‌ چنین اظهاراتی فقط در حد تغییر ذهنیت و افکار عمومی است.

پیش از این نیز، زلمی خلیل‌زاد، نماینده‌ی ویژه‌ی امریکا برای صلح افغانستان در سفرش به کابل، با شماری از فعالان حقوق زن نیز دیدار کرده است که در این دیدار، آنان نگرانی‌های‌شان را درباره‌ی احتمال قربانی شدن حقوق زنان در صورت بازگشت طالبان، ابراز کردند. این فعالان حقوق زن، در دیدار با آقای خلیل‌زاد، خواست‌های زنان کشور را در جریان انجام توافق سیاسی با طالبان مطرح کردند. فعالان حقوق زن تأکید کردند که آنان به هیچ وجه در صورت انجام توافق سیاسی با طالبان، خواست‌های ایدولوژیک این گروه را نمی‌پذیرند.  هشت صبح

نشانی فیسبوک آوای زنان افغانستان:

https://www.facebook.com/voiceofwomenafg