The voice of Afghanistan women: با نا‌هماهنگی و چهره‌های تکراری کار پیش نمی‌رود

سهیلا وداع خموش

به‌دنبال پیدا کردن زنان موفق این بار به دفتر ساحوی کمیسیون حقوق بشر رفته و خواستم مصاحبه اختصاصی با پروین رحیمی داشته باشم.

هنوز از بازرسی دهن دروازه رد نشده بودم که ناگهان زنی آشفته با موهای پریشان در حالی که یکی دو زخم عمیق در چهره‌اش به چشم می‌خورد، به دروازه کمیسیون داخل شد. او مستقیما خود را به بخش معلومات این اداره رساند و جویای قاضی پروین شد. مسوول این بخش در حالی که سرش را به علامت تاسف تکان می‌داد،‌ گفت: «قاضی پروین با ده همکارش دیگر در این‌جا کار نخواهند کرد و به جای‌شان افراد دیگر گماشته شده‌اند.» غبار غم چهره زن را بیشتر از پیش فرا گرفت و درحالی که زیر زبان چیزهایی می‌گفت، از دروازه کمیسیون خارج و از راهی که آمده بود، دوباره برگشت.
فردای آن روز قاضی پروین را برخلاف روزهای گذشته که در میان ده‌ها و صدها کاغذ پاره و دوسیه‌های مربوط به زنان پیدا می‌کردم، اکنون او را در خانه خودش درحالی که در بی‌کاری به سر می‌برد، یافتم.
او بیش از ۱۲ سال در بخش حمایت از حقوق زنان در دفتر ساحوی کمیسیون حقوق بشر افغانستان کار کرد و به‌گفته خودش تا حد امکان تلاش می‌کرد به قضایای زنان متضرر رسیدگی و مشکلات آنان را از راه‌های قانونی حل‌‌و‌فصل کند.
این‌که قاضی پروین رحیمی از کجا به فعالیت آغاز کرد، چه کارهایی برای زنان انجام داده است و راز موفقیتش در چیست، پای صحبت‌هایش می‌نشینیم.
او در پاسخ به اولین پرسشی که فعالیت اجتماعی خود را از کجا آغاز کرده است، گفت: «فعالیت‌های خرد و کوچک خود را در زمانی‌که در مکتب ابتداییه بودم، در سازمان پیشاهنگ که امروز آن را سارندوی می‌گویند، آغاز کردم. در آن دوره و سپس دوره لیسه همیشه به‌عنوان شاگرد فعال مکتب، انضباط و به‌عنوان شاگرد ممتاز آهسته آهسته به‌عنوان فعال اجتماعی و ارتباط جمعی که با جوانان مطرح بودم. سپس راهی دانشگاه شده و بعد از فراغت با پیاده شدن حکومت طالب‌ها، فعالیت‌های اجتماعی من در راستای زنان آغاز گردید. چون در این دوره به شکل پنهانی در چارچوکات خانه کورس‌های آموزشی به دختران واجد شرایط مکتب و محروم از درس را آغاز کردم.»

۸صبح: چه انگیزه‌ای که شما را به دفاع از حقوق زنان وا داشت؟

پروین رحیمی: زمانی‌که خودم به‌عنوان زن تحصیل‌کرده محکوم به این شدم که در خانه باشم با درآمیختن و ارتباطات با دخترخانم‌ها و مردم محل دیدم که زنان چقدر دچار مشکلات هستند، بعد همان‌جا تصمیم گرفتم که باید برای زنان کار کنم. بعد با رفتن طالب‌ها و روی کار شدن دولت جدید، در وزارت زنان کارم را آغاز کردم و سپس به حکم رییس‌جمهور پیشین برایم وظیفه سپرده شد تا وضعیت زندان زنانه را بررسی کنم و با نظارت از زندان زنانه و دیدن زنان زندانی دریافتم که چرا زنان در زندان هستند و تخلفی را که انجام داده‌اند، ناشی از چه می‌باشد. بعد از نشر گزارش و انعکاس آن در اجتماع تشویق شدم که در رابطه به حقوق انسانی و بشری زن کار کنم و تا حدی توان دست بالا داشته و آگاهی‌دهی نیز بدهم. بعد در سال ۲۰۰۳ به کمیسیون آمدم. اما آغاز فعالیت‌های اجتماعی و کار برای زنان درست از کار حقوق بشری آغاز شد.

۸صبح: از دید شما وضعیت کلی زنان چگونه است و زنان در شرایط فعلی با کدام مشکلات روبه‌رواند؟

پروین رحیمی: در قسمت وضعیت زنان باید گفت که اگر یک چالش و مشکل رفع می‌شود، یک مشکل و چالش دیگر پیدا می‌شود. قبلا چیزی که زنان را بیشتر تهدید می‌کرد و آنان را از دسترسی به حقوق‌شان مانع می‌شد، ‌عرف و عنعنات ناپسند بود که این مساله بالای قانون و شریعت بسیار غالب بود. در ضمن بی‌سوادی، عدم دسترسی به منابع و مراجع‌، عدم دسترسی زنان به مراجع عدلی و قضایی، به وکلای مدافع زن و غیره این‌ها همه چالش عمده بودند. اما زمانی‌که روی این مشکلات کار صورت گرفت و مراجع و نهاد‌های حمایتی از حقوق زنان ایجاد شد، وزارت زنان دفتر‌های خود را در ولایات ایجاد کرد و سارنوالی منع خشونت فعال گردید. این مشکلات تا حدی حل گردید، اما اکنون این مشکلات جایش را به فقر اقتصادی، نا‌امنی، بی‌کاری، اعتیاد به مواد مخدر و غیره سپرده. هر قدر مشکلات امنیتی زیاد شود و هر قدر دامنه بی‌کاری گسترده شود، به همان اندازه به زنان مشکل‌آفرین می‌شود.

۸صبح: چیزی که بیشتر مانع دسترسی زنان به حقوق‌شان می‌شود، کدام مورد می‌باشد؟

پروین رحیمی: چیزی‌که مانع دسترسی زنان به حقوق‌شان در شرایط فعلی است، فساد اداری می‌باشد. فساد اداری تمام طیف وسیع زنان را در بر می‌گیرد. ضمن دیگر مشکلات فساد اداری تاثیر خود را بالای زنان خشونت دیده دارد. زمانی‌که این زنان به پولیس، سارنوالی و محاکم راجع می‌شوند. همین طور اگر به پولیس قضیه می‌رسد، نظر به فساد اداری آن را به وکیل گذر و بعد قضیه به جرگه سپرده می‌شود. بعد بدون این که خواست زن در نظر گرفته شود، جرگه به نفع مرد فیصله می‌کند.

۸صبح: از دید شما کدام نوع خشونت علیه زنان افزایش پیدا کرده است؟

پروین رحیمی: یگانه چیزی که بیشتر مورد نگرانی فعالان حقوق زن قرار گرفته است، خشونت لفظی یا خشونت روحی و روانی می‌باشد که با تاسف افزایش پیدا کرده است. به‌طور مثال مردی که قبلا خانم خود را مورد خشونت فزیکی و لت‌و‌کوب قرار می‌داد، اما اکنون به‌خاطر ترس از این‌که زن به مراجع حقوقی مراجعه نکند، او را تحت فشار‌های روحی و روانی و خشونت لفظی قرار می‌دهد. واقعا این مساله را جاگزین کرده‌اند. این نوع خشونت تنها در چوکات خانه نیست، بلکه در اجتماع، در شهر و بازار‌، در محیط کار و در همه جا وجود دارد.

۸صبح: در دوره‌های کاری و زندگی شخصی راز موفقیت‌تان چیست؟

پروین رحیمی: انسان هر هدفی که داشته باشد، باید راه و مسیر خود را مشخص و پیدا بکند و در آن مسیر هر مشکلی که به‌وجود آید باید با تدبیر آن را حل بکند. در راه هموار دویدن هنر نیست، اما در راهی که پر خم و پیچ باشد و نشیب و فراز داشته باشد، هنر است و لذت خاص خود را دارد. کار حقوق بشری کار شاق، کار با ریسک و پرمشقت است، اما لذت خود را دارد. وجدان یگانه محکمه‌ای است که انسان می‌تواند خود و کار خود را به ارزیابی بگیرد. در صورت ارزیابی کار‌ها، آرامش وجدان برای آن پیدا می‌شود. راز موفقیت هر انسان به تلاش، کوشش و صداقت او بستگی دارد.

۸صبح: به باور شما آیا در سال‌های اخیر خشونت علیه زنان رنگ دیگری به خود نگرفته و از شدت خاص مانند قضایای رخشانه، کشته شدن فجیع فرخنده، بینی بریدن ستاره و غیره که خیلی هم تکان‌دهنده بوده‌اند، برخوردار نبوده است؟

پروین رحیمی: جدا از قضیه فرخنده، این خشونت‌ها ناشی از نا‌امنی است و بروز این گونه خشونت‌ها ناشی از عدم حاکمیت قانون و عدم حاکمیت دولت، فرهنگ معافیت مجرمان از سوی دولت، مداخله افراد در امور قضا که از افراد بی‌بندو‌بار حمایت می‌کنند و برای این افراد بی‌بند و بار جرات می‌دهد، همه و همه رنگ خشونت علیه زنان را تغییر داده و سبب شده است که روز تا روز خشونت‌ها تشدید شود.

۸صبح: آیا هماهنگی کامل در نهاد‌های مدافع حقوق زنان وجود دارد یا خیر؟

پروین رحیمی: باید دولت اراده سیاسی داشته باشد، وجود چهره‌های تکراری که همیشه رسانه‌ای می‌شوند و حرف از خشونت علیه زنان می‌زنند و شاید یکبار هم وضعیت زنان را از نزدیک بررسی نکرده باشند، این چهره‌ها حتا کسانی هستند که تشریفاتی صحبت کرده‌اند و کارهای‌شان پروژه‌ای بوده است. با تاسف هر کار شکلیات بوده است. ناهماهنگی میان نهاد‌ها و حتا دولت تا هنوز هم وجود دارد. کار‌های بنیادی صورت نگرفته است. به همین خاطر مشکلات هنوز پا برجاست.

۸صبح: راه‌حل برای تغییر وضعیت زنان چیست؟

پروین رحیمی: با آن‌که کار صورت می‌گیرد، اما مهره‌ها را باید تغییر داد، چهره‌ها را تغییر داد و ظرفیت‌ها را باید شناخت. به این شکل که دور میز بنشینند، به این‌گونه کار پیش نمی‌رود. از هر کس باید گزارش مستند خواست. هماهنگی باید ایجاد گردد و هر کس یک وظیفه مشخص را انجام دهد نه این‌که به هر طرف چنگ بزند و به خاطر گرفتن پروژه کار را پیش نبرند. در این صورت هیچ کس به نتیجه نخواهد رسید.

۸صبح: در اخیر پیام‌تان به حکومت و نهاد‌هایی که در راستای زنان فعالیت می‌کنند، چیست؟

پروین رحیمی: پیامم به حکومت اینست که تمام حرف‌های خود را به هشت مارچ نگذارد هر روز در جلسه شورای وزیران، وزیر زنان هر روز در آجندای خویش یک مساله و مشکل زنان را طرح و آن را مطرح سازد. بعد به تمام وزارت‌خانه‌های مربوط وظیفه سپرده شود تا مشکلات زنان حل گردد. با تاسف مدیریت نیز وجود ندارد. حتا شاید وزارت زنان تاکنون آمار زنان تحصیل‌کرده و با تجربه را نداشته باشد و همیشه چهره‌های تکراری روی صحنه بیایند. با نا هماهنگی و چهره‌های تکراری کاری از پیش نمی‌رود