دستگیرنایل
درجای دیګر میخوانیم:« پری محکوم است (موء ظف است؟) برتمام فرهنګ و فولکلور بشری تجدید نظر نماید ،همه را تقطیر،تطهیر وتعصیر کند وبر علاوه تمامی افراد را تمامی مکان ها را تمامی اشیا واجناس را تمامی اغذیه وامتعه را تمامی جانوران و ګیاهان و درختان را ... وحشتناک است.» ص 293
چشم ما روشن!! حالا ما در این دنیای بوقلمون، در این دنیای پُر از ادیان و باور ها ومذاهب و ( جنګ هفتاد دو ملت ) و پیشرفت محیر العقول تکنو لوژي،با قدرت خدایی دیګری روبرو میشویم که باید همه نظام زنده ګی وطبیعت را از نو بسازد.خوبست، کور از خدا چی میخواهد؟ دوچشم بینا.مګر این ګوهراصیل، این پیغامور که محکوم است همه نظام دنیا و زنده ګی را دیګر ګون نماید، چرا خودش ( چون به خلوت میرود، آن کارِ دیګر میکند؟)
بازهم عشقبازی های عرفانی وعلمی ! این دو دلداده را بخوانید:«..ناګهان دیګرګون میشوم.وصحنه را عوض میکنم دیګر من به پیکر پری عمود وحاکم شده ام پری،چشمانش را می بندد و معنای ان، ازکتابی بیشتر است. یعنی هرچه می خواهی.همان دوسیب نخستین میوهء ممنوعه را ګاه می لیسم ګاه میچوشم و ګاه ګاز میګیرم. به عیان می بینم که در هر آن، چه لذتی در سراپای پری می دَوَد......نوبت دستان من است که اندام او را بنوازد. ولی از ناف و کمر به پایین، ان ظرافت و لطافت وجود ندارد......من پس از آبتنی و لباس عوض کردن ، کتابِ اتفاقا بِکر و شیرین و مداومت دهنده شب شکوهمندم را به مطالعه میګیرم ...» ص ۲۳۸)
نام این چنین عشقبازی ها را ګذاشته است محبت آرمانی،معرفتی وعرفانی وبا داشتن چنین ګوهر اصیلی ( عالمی ازنو میسازد وآدمی از نو!) نوش جان چنین عاشق کامروا وبه وصال رسیده که درچنین شب شکوهمند!! به مطالعه ء کتاب بکر و شیرین !!هم می پردازد تا دیګر چه چاره ای برای خوشبختی بشر ابله و نادان و بی معرفت بیندیشند. مولانا، عشق را ګوهر زنده ګی و ګنج پاینده ګی آدمی میداند:
« ګوهر زنده ګی ازعشق طلب ++ ګنج پاینده ګی ازعشق طلب
اما این عاشقانه ها که پا را از داستانهای خسرو وشیرین، ورومیو ژولیت هم فراتر ګذاشته و شاید از نوع قرن بیست ویکمی باشد،عشق نیستند.بلکه هوس های سرکوب شده ء انسان هایی است که دروازهء زیبایی ها و لذات زنده ګی به رویشان مسدود بوده است.
در همین صحنه بخوانید که نویسنده از معشوق خود (پری) در جریان سخنرانی اش چګونه توصیف عاشقانه! کرده است:«....پری، لابد ترصد میکند که کسانی خواهند رفت تا فضا برایشان عوض ګردد وریلکس ! شوند مګر با حضور یافتن بهشتی او،فضا در کمال و جمال بینظیر عوض نشده است»
( ص ۲۸۶ )
حضور یافتن بهشتی و فضای کمال و جمال بینظیر یعنی چه؟.در ادامه همین مطلب می خوانیم: « .... آیا کسانیکه از رو برو شدن به حقیقتی چنان هولناک دچار ترو ما ؟ ! شده بودند، مګر جز در محضر پری، جز در محضر خرد عدالت ګستر و عدالت خرد افزا و روانبخش پری درکجا میتوانستند درمان ګردند؟» ( ص ۲۸۶ )
محضر خرد عدالت ګستر و عدالت خِرد افزا و روان بخش !!جمله های عجیب وبی معنا نیستند؟
در ادامه ء همین ګفتګو ها پری میګوید:« مرا بَغَل کن،مرا درون پوست خود پنهان بساز ... خدایا! مردم چقدر احمق اند، چقدر حیوان اند ؟ اګر اجازه داشته باشم که سخن بګویم، می پرسم که چرا مرا میان چنین مردم ابله و حیوانی بدنیا اوردی دیګر جا نبود؟ بسیار خوب هیچ هست نمیکردی، چه جبر بود؟ من که نخواسته بودم دعا و تمنا نکرده بودم....» ص ۲۳۷ )
ببینید خود خواهی وغرور و نفس سرکش آدمی را، آدمی که به اصطلاح مُنجی بشریت میشود ومیخواهد جهان را تغییر بدهد، تمام مردم حول و حوش خود را حیوان، ابله، نادان وبیشعور میداند و خود را عقل عالم. وحتا بدنیا امدن خود در میان چنین انسان ها را شرم میداند. اګر همه مردم دنیا عاقل و فرزانه و دانشمند میبودند، اینهمه پيامبران وانبیا ومبلغین اخلاق و نصیحتګر بشری برای چه در میان مردم ظهور می کردند.حضرت حافظ، پند بسیار حکیمانه ای دارد که میګوید:
« عیب می جمله بګفتی،هنرش نیز بګو نفی حکمت مکن ازبهرِ دل عامی چند»
از قدیم تا امروز، اخلاق،عفت وعزت ونام نیک دختر خانواده بعنوان یک اصل قابل قبول و تغییر ناپذیر در جوامع بشری موجود بوده است در همان داستان های قدیم هم به این اصل حرمت قایل بوده اند.در داستان خسرو و شیرین حکیم نظامی ګنجوی میخوانیم که « مهین بانو» به «شیرین» نصیحت میکند که از خواستهای هوس انګیز خسرو، دوری ګزیند وعِزت وآبروی خود و خانواده را حفظ نماید:
چو جوهر پاک دارد مردم پاک کی آلوده شود، در دامن خاک
به شیرین ګفت: کای فرزانه فرزند نه برمن، برهمه خوبان خداوند
تو ګنجی، سر به مُهر نا بسوده بد و نیک جهان، نا آزموده
جهان، نیرنګ ها دارد نمودن به دُر دزدیدن و،یاقوت سودن
نباید از سرِ شیرین زبانی خورد حلوای شیرین رایګانی
چنان زی با رُخ خورشید رویش که پیش ازنان، نیفتی در تنورش
تو خود دانی که وقت سر فرازی زناشویی بِه است از عشقبازی (نظامی ـ خمسه ـخسروشیرین،)
در این سریال داستانی، اندیشه های زیبا وبلند و توصیف های دل انګیزی هم هست که نباید نادیده گرفت:وقتی سخن در مورد زنان ودفاع از حقوق زنان درمیان می آید، چنین توصیف زیبایی از ان میدهد: « فرشته، شما زن ها شما مادرها هستید،شما هستید که ماهستیم.هرکس هروقتی برای شما کفته وقبولانده که خدامرد است،بد ترین جنایت را عملی کرده است.خدا، نه مرد است ونه زن.چون زن، زنده کی و خدا، آفریده کارِ زنده کی.....»
ص ۱۴۸ )
باز هم وقتی ازمحرومیت زنان واز حقوق مدنی واجتماعی سخن میگوید:« فرق من با حیواناتی که درطویله هستند، چیست؟ فقط همین که زنجیر ان ها آهنی و از من، طلایی است. عینا مانند انها بیع و بها شده ام،فروخته شده ام..» ( ص ۱۵۶ )
ویا از طبیعت ،جنکل وسایه و درخت چنین تصویر زیبا داده است:« کنار یک زیارت، در یک دهکدهء دوردست قرار دارم. مادرم و چند خانم همراهش نذر و ( بند ) گرفته امده اند. از جمله بخاطر این که به طفیل همین زیارت، خدا برادرم راشفا دهد. جنګل کوچک و سایه داری دران حوالی وجود دارد و در مقابلش، محوطه هایی که ګندمش را به تازه کی دَرَو کرده وانسوتر، خرمن ساخته اند.» « خواب شو بچیم! خواب شو. اګر به چیزی فکر می کنی، به پری فکر کو.همو همسفر آینده ات است. او، ترا به آینده می برد، به کلانی، می برد! مهتاب، از لای درخت « پشه خانه» حیران حیران مارا تماشا دارد. لابد با خود می اندیشد: عجب خبر هایی در زمین است.»
از این تصویرهای زیبای داستانی درکتاب فراوان وجود دارد که ستودنی است. تا انجا که من فهم ودرک کرده ام ،نویسنده ظاهرا میخواهد بګوید که آن ګوهر اصیل ادمی را که در جستجوی انست، دروجود پری، خانواده او، قاضی ستیز،خودش رب النوع،کودک و مادر کودک یافته است.به باور او،در واقع اینها اند که سیمبول های ګوهرادمی اند. چون مظهر پاکی خردمندی و نیکو کاری ها اند. قاصی ستیز، واکنشی از خرد عقلی و دینی در برابر دین فروشان و زاهدان ریاکار ومبلغان دین تجارتی است پری،نمادی از اخلاق، خرد ورزی ودانش طلبی ومدافع حقوق زن در برابر زن ستیزی، جهل و انچه باورهای مبنی برحقیر شمردن زن در نظام زنده ګی است.همینطور دیګر پرسوناژها که هر کدام مظهر عدالت و نیکو کاری و انسان سالاری اند. اما فراموش کرده که این پرسو ناژ ها انچنانکه بایسته است، پرورش نیافته و درنقش خود در دیالوګ ها وکنش ها ناکام بوده اند.وبجای انکه راه به عقلانیت و دانش بازکنند، به خرافه پسندی وجادوګری،نجوم واسطرلاب و خیالبافی وهذیان ګویی ها متوسل شده اند.خانواده پری نه تنها به سنت های جلیل خانواده ګی احترام نګذاشته اند،بلکه ازهماغوشی ها وخلوت نشینی های دخترش افتخارهم میکنند.و این، خلاف همه ارزش های خانواده ګی است وبه نسل های آینده، پیام نیکویی ندارد. «شکسپیر» ګفته است:« هنرِ بدون پیام، به سیب سرخی میماند که درونش راکِرم خورده باشد»
سریال در پایان خود خلاف خواست نویسنده نتیجهء نا امید کنند ه ای دارد وبنظر می رسد که نویسنده از زنده ګی آدمها،دکتاتوران،جباران تاریخ، متجاوزین به ناموس وشرف وعزت مردم،متنفر است.بقول او،«دزد هم میګفت خدا، وکاروان هم»کسی نیست که حق را از باطل جدا کندواینجاست که هنوزهم به آن ګوهر اصیل آدمی دست نیافته است. و آنچه که بدست اورده،(پری) هویت جعلی ګوهر آدمی است.:« ..راستی درچنین جهنمی چطور میتوان آدمی را پیدا کرد و ګوهر پاک ادمی ؟ چطور میتوان خِرد پیدا کرد وعقل و شناخت و معرفت؟ چطور میتوان عشق پیدا کرد و مهر وعاطفه وهمدیګر خواهی وهمدیګر دوستی...؟ ( زینه ۱۰۱ ص ۳۲۲ )
اندیشه ها ونیات نویسنده پاک،عالی و یک مدینهء فاضله است. ایکاش انسان ها چنان میبودند که نویسنده در آرزویش بوده وهست. مهم اینست که چګونه این اندیشه ها را بیان کرد و چګونه کار زار شخصیت های داستان را پرورش داد که الګویی باشد برای دیګران.بزرګان وروشنګران پیشین ما هم این ارمانهای بزرګ وانسانی را داشتند. اما با چه زبان شیوا وپر ازرمز ورازِ عالمانه سخن ګفته اند که هم حکمت واندرز بوده وهم درسی بزرګ برای آینده ګان.حافظ ګوید:
ـ « فلک به مردم نادان دهد، زمامِ مراد
تو اهل دانش وفضلی، همین ګناهت بس» خیام هم رباعی دلنشینی دارد:
ــ ګر برفلکم دست بُدی چون یزدان برداشتمی من این فلک را، زمیان
وز نو فلکی دیګر چنان ساختمی کازاده به کام دل رسیدی آسان
بخوانیم بیدل چګونه مردم را برای بدست اوردن خوشبختی های زنده ګی وشهدِ روزګار،به مبارزه دعوت میکند:
«از فلک بی ناله،کام دل نمی اید بیرون
شهد خواهی آتشی زن، خانهء زنبور را »
شهد خواهی آتشی زن، خانهء زنبور را »
من ګمان میکنم که این شخصیت ها وپرسوناژ ها خیالی،تصوری وذهنی ګرایانه وخلاف واقع اند.واین ذهن خلاق نویسنده ګان وهنرمندان اند که چنین شخصیتهای(مثبت یا منفی ) را بعنوان الګوهایی ازمیان انسان ها می افرینند. در آخر، بیتی از صایب اصفهانی را می اورم که خالی از لطف نیست وآنچه که مراد ما است را، بیان میکند:
ـ در خاکدان ما، ګهِر زنده ګی ګُم است
این ګوهری که ګم شده،ماییم یا که اوست؟
اګست ۲۰۱۳ ــ لندن
No comments:
Post a Comment