سحر رحیمی
بیوهگی عواقب منفی بسیاری برای زنان درجامعهی سنتی افغانستان به همراه دارد. بیشتر زنان بیوه در افغانستان با خشونتهای روانی و جسمی و نقض حقوق بشری زیادی دست و پنجه نرم میکنند.
بیوهگی عواقب منفی بسیاری برای زنان درجامعهی سنتی افغانستان به همراه دارد. بیشتر زنان بیوه در افغانستان با خشونتهای روانی و جسمی و نقض حقوق بشری زیادی دست و پنجه نرم میکنند.
عایشه زنی است که حدود ده سال پیش همسرش در اثر بیماری سرطان فوت
کرد و او را با جهانی از مسئولیت در دنیای به شدت غمانگیزش تنها گذاشته است.
عایشه که هنگام مرگ همسرش زنی جوان بود، به تنهایی فرزندانش را بزرگ کرده و به ثمر
رسانیده است. او که تمام جوانیاش را پای پرورش فرزندانش وقف ساخته و به گفتهی
خودش در زندهگی پشتیوانهی قویتر از یک مرد برای آنان بوده، اکنون از سوی فرزندش
نیز طرد شده است.
عایشه تا چند سال پیش معلم مکتب بود و با معاش به دست آمده از این
راه، چرخ روزگار را میچرخانده است، اما اکنون از راه خیاطی امرار معاش میکند.
همسرش بیشتر اوقات بیکار بوده و از سلامتی جسمی خوبی برخوردار نبوده است. به گفتهی
عایشه با تمام این شرایط اما حضور شوهرش در روزهای سخت زندهگی همواره دلگرمی و
سایهی سرش بوده، همسری که ستون کانون خانوادهگیاش به حساب میآمد و بعد از
درگذشت او بار سنگین زندهگی بر شانههایش ماند.
«هرچند شوهرم در زمان حیاتش بیشتر اوقات بیکار بود، اما حضورش در
زندهگیام مایهی دلگرمی بود و رفیق و همدم روزهای تنهایی و بیکسیام. همسرم
هرچند بیکار و بیپول بود، اما بزرگترین تکیهگاه برای من و فرزندانم به حساب میآمد.
حد اقل وقتی زنده بود، کسی به چشم و فکر غلط به من نگاه نمیکرد. او رفت و مرا با
تمام بدبختیها تنها گذاشت.»
عایشه بعد از در گذشت همسرش از یکی از ولایتهای افغانستان با پنج
فرزندش به کابل آمد تا در خانهی پدریش زندهگی کند و فرزندانش از تحصیل و پرورش
بهتری برخوردار شوند. او که سعی بسیاری برای ادامهی وظیفهاش در کابل داشته، با
وجود تلاشهای بسیار و به گفتهی خودش به دلیل «نداشتن واسطه و پول» از شغل معلمی
را در کابل به دست آورده نتوانست و تمام این سالها را در خانه خیاطی کرده است.
اکنون بعد از گذشت اینهمه سال، سه دخترش همه ازدواج کرده و به خانهی بخت رفتهاند.
پسر بزرگش بعد ازدواج با دختر مورد علاقهاش مادر و برادر کوچکش را که در هنگام
مرگ پدرش که تنها یکسال داشت، ترک کرده و حتا خبری از روزگار مادر بیوهاش ندارد.
عایشه بعد از درگذشت پدر و طرد شدن از سوی پسر بزرگش، اکنون با مشقت بسیار در خانهی
برادرش زندهگی میکند.
«دوباره ازدواج نکردم چون نمیخواستم فرزندان بیپدرم، بیمادر هم
شوند. تمام جوانیام را پای کلانکردن و به ثمر رساندنشان خاک کردم. گپ مردم را
شنیدم، خواری کشیدم، گشنهوتشنه ماندم، اما نگذاشتم کمبودی حس کنند. در آخر راه
اما بیکس ماندم و دچار غمهای زندهگی و روزگار. هنوز هم فقط خوشی و آرامش
فرزندانم را میخواهم، من از تمام زندهگی جز اولادهایم دلخوشی دیگری نداشتهام.»
برخی از این بیوهزنان در افغانستان شوهرانشان را در حملات
تروریستی از دست دادهاند، جنگ در افغانستان در کنار رسومات و باورهای
نادرست در جامعهی سنتی، پیامدهای تلخ بسیاری برای زنان بیسرپرست به همراه داشته
است. چنانچه زنان بیوه بیشتر از دیگر زنان و دختران مورد آزار و اذیت جنسی و روانی
قرار گرفته و بیشتر از هر گروه دیگری تحت فشارهای اجتماعی و اقتصادی و باورهای
سنتی قرار دارند. از عقد اجباری تا خشونتهای روانی، دید ابزاری، نحس شمرده شدن،
فقر و بیسرپرستبودن همه و همه از مشکلاتی اند که بیشتر زنان در افغانستان بعد از
بیوه شدن با آن روبهرو میشوند. شماری از این زنان بیکار استند و در مواردی، در
صورت اقدام به درخواست کار نیز افرادی استند که تلاش میکنند از آنها سوء استفاده
کنند.
در این میان، زنان با سواد کار میکنند و نانآور خانواده استند،
اما هستند زنانی که نه سواد دارند و نه حامی و سرپرست دیگری برای گذران زندهگی.
از این رو، به گدایی رو آورده و بامداد تا بیگاه را برای به دست آوردن لقمه نانی
در شهر و بازار یا در کنار جاده و گاهی حتا در میان سرک نشسته و گدایی میکنند.
بدبختی بزرگتر اینجاست که در افغانستان، کشوری به شدت سنتی
ازدواج مجدد یا ادامهی زندهگی بیوهگی حرف و حدیثهایی به همراه دارد. در
مواردی، این زنان یا به اجبار به عقد یکی از خویشاوندان شوهر درآورده میشوند و یا
هم اگر خودشان تصمیم به ازدواج بگیرند، حتا از دیدار کودکانشان محروم میشوند.
بر اساس آمار سازمان ملل، ۲۵۸ میلیون زن بیوه در سراسر جهان وجود دارد. در همین حال، آمار بهدستآمده
از وزارت کار و امور اجتماعی افغانستان نشان میدهد که حدود ۵ تا ۶ هزار زن در افغانستان
بیوه استند. گفته میشود ۷۰ هزار زن در افغانستان سرپرست خانواده بوده که درصدی از آنان بیوهزنان
استند.
۲۳ جون، مقارن با دوم سرطان
از سوی جامعهی جهانی روز جهانی زنان بیوه است. در همین حال، بیوهزنان بسیاری
سرنوشت مشابه و یا حتا بدتر از عایشه را تجربه میکنند. زنانی که افزون بر جدایی
از همسرانشان در جوامع سنتی از حقوق و مزیتهای بسیاری محروم شدهاند.
هشت صبح
No comments:
Post a Comment