خبرنگاران زن دردایکندی

انسیه نجفی پس از دو سال کار کردن به یث خبرنگاری در محیطی عمیقاً پر چالش در حالی که خنده بر لب و چادر درخشان آبی رنگ بر سر دارد، کاملاً مطمین است که می‌تواند به خبرنگاری در رادیو و میزبانی بحث‌های رادیویی ادامه دهد.

 یک روز او خانواده‌ای را در یکی از کوچه‌های شهرش پیدا کرد که در هنگام گریختن از جنگ در جنوب افغانستان طفل خود را از دست داده بودند.

انسیه گفت: «آن‌ها اصلاً نمی‌دانستند که باید با طفل خود چه کنند، آن‌ها طفل خود را به شفاخانه بردند و مقامات، آن‌ها را بیرون فرستاده بودند. من آن‌ها را دوباره فرستادم و به آن‌ها نشان دادم که چگونه می‌توانند درخواست سرپناه بدهند. از زمانی که در برخوردها تغییر به میان آمده است، چیزی که من دیده‌ام بهتر شدن فرهنگ پذیرش بی‌جاشده‌گان از سوی باشنده‌گان محل می‌باشد.» 

ولایت دایکندی در قلب مناطق مرتفع مرکزی افغانستان قرار دارد. آب و هوای خشک آن برای پرورش سیب و بادام مناسب می‌باشد. نیلی، مرکز این ولایت از جنوب، غرب و شرق با جنگ احاطه شده است. با این‌که دایکندی نسبت به دیگر ولایاتی که در جنگ به سر می‌برند، ولایت آرامی است، این ولایت هنوز از شمار ولایت‌های فقیر است و با مشکلات متعدد اجتماعی و صحی به شمول سوء تغذیه روبه‌رو است. با این حال گروه غالب هزاره به صورت فعال مشارکت زنان به شمول رسانه‌ها را ترویج می‌کنند که از آن‌ها الگویی در سطح ملی در افغانستان می‌سازد.

بر اساس معلومات نی، حمایت‌کننده‌ی رسانه های آزاد، زنان افغان در سراسر کشور با عزم راسخ ، اراده‌ی قوی و سخت‌کوشی با وجود تهدیدات امنیتی و موارد مستند آزار و اذیت، حضورشان در رسانه‌ها را ۱۲ درصد افزایش داده‌اند. حتا با ۱۲ درصد افزایش، تنها ۱۷ درصد خبرنگاران افغانستان را زنان تشکیل می‌دهند، اتحادیه‌ی ملی خبرنگاران و ادیتوران ارشد می‌گویند که این روند تشویق‌کننده است، گماشتن زنان در پست‌های ارشد خبرنگاری، آن‌ها را برای دیگر زنان بدل به یک الگو می‌سازد تا مردم از آن‌ها الهام بگیرند.

انسیه که ۲۳ ساله است، مثالی از انگیزه‌ی زنان جوان افغان که در جستجوی کار در حرفه‌ای می‌باشند، است. او کارش را دو سال پیش با طفل سه ماهه و به کمک خانواده‌اش آغاز کرد. وی گفت: «من حمایت مورد نیاز را با خود داشتم، به شمول حمایت همسرم.» او افزود: «زمانی که در ساحه‌ی کار هستم زنان با من احساس راحتی می‌کنند و در مورد مشکلات‌شان با من صحبت می‌کنند.»

دنیای خبرنگاری در شانزده سال گذشته روی دیگرش را به زنان افغان نشان داده است. تا سال ۲۰۰۱، در رژیم طالبان، حتا فکر رسانه‌ای که جامعه‌ی باز را تشویق کند، وجود نداشت. زنان مجبور شدند تا در خانه بمانند و حتا برای تعلیم و تربیه شلاق زده شدند. تورپیکی امرخیل، تهیه‌کننده‌ی با تجربه‌ی بخش ارتباطات عامه‌ی هیأت معاونت ملل متحد در افغانستان (یوناما) و کسی که با تیم‌های رادیویی زنان در سراسر کشور کار می‌کند، می‌گوید: «همه‌چیز پس از ۲۰۰۲ برای زنان افغان در بخش خبرنگاری نو بود.»

مأموریت سازمان ملل متحد در افغانستان شامل حمایت از رادیو‌های محلی، از جمله رادیوی‌های نیلی و آموزش در مورد دسترسی عمومی به اطلاعات از طریق رسانه‌ها است که سازمان ملل متحد آن را قلمرو یک جامعه‌ی باز می‌داند. امرخیل گفت: «در حال حاضر شمار زنانی که در رسانه‌ها کار می‌کنند، ممکن است افزایش یابد، اما هنوز هم موانع زیادی وجود دارد.» امرخیل افزود: «من اکنون با تیم‌هایی در ساحه کار می‌کنم که با چادری (سر تا پا پوشیده) به کار می‌آید و مصاحبه‌ی خود را با چادری انجام می‌دهند، به ویژه اگر در خارج از دفتر باشند. هنوز آسان نیست تا زنان را قانع ساخت که این مسلک عالی است یا حد اقل برای آن‌ها شغل مناسبی است.»

حتا در کابل،‌ پایتخت افغانستان هنوز آزار و اذیت زیادی برای زنان وجود دارد؛ آزار و اذیت بر زنان که اغلب آن‌ها از سوی جنس مخالف‌شان اعمال می‌شود.  مکیه منیر که چنین مواردی را برای انجمن خبرنگاران جنوب آسیا اداره می‌کند، می‌گوید: «ما شکایات زیادی از آزار و اذیت جنسی گرفته‌ایم. ما در واقع گاهی گزارشاتی را منتشر نمی‌کنیم که آزار و اذیت‌های شدید را منتشر کنند؛ زیرا ما نمی‌خواهیم زنان را ترسانده و از حرفه دور کنیم.»

با این حال، زنان تاریخچه‌ی طولانی روزنامه‌نگاری افغانی دارند و بیش از یک قرن در این حرفه مشغول به کار بوده‌اند.

نجیبه ایوبی مدیر اجرایی رادیو کلید است. رادیو کلید، یک شبکه‌ی ملی از رادیوهایی است که رهبری ترویج مشارکت زنان در رسانه را به عهده دارد. نجیبه ایوبی می‌گوید: «تقریباً یک قرن پیش، وقتی که ملکه ثریا از اروپا دیدار کرد، با مفکوره‌ی آغاز نشرات جدید روی مسائل زنان به کشور برگشت؛ نشراتی که در بر گیرنده‌ی موضوعاتی شامل مسائل مربوط به کار در منزل و همچنین بیوگرافی زنان پیشگام می‌باشد.»

در دهه‌ی ۵۰ و ۶۰، تحت سلطنت ظاهرشاه، زنان به عنوان خبرنگاران، ویراستار و تهیه‌کننده‌ی برنامه‌های تلویزیونی به طور آزادانه به کار خود ادامه دادند.

با این حال، به گفته‌ی خانم ایوبی رسانه‌ها هنوز یک «حرفه‌ی پدرسالارانه» باقی مانده است و تحت سلطه‌ی مردان می‌باشد. خانم ایوبی می‌گوید که با وجود سختی‌ها، جذابیت کار به عنوان روزنامه‌نگاری همچنان قوی است، به ویژه برای زنان جوان افغان که مایل به ایجاد تغییر هستند. او می‌گوید: «این امکان را برای شهرت فراهم می‌کند، نه ثروت.»

با این حال، در این‌جا در دایکندی گردآلود که مکان بودوباش برای دیپلمات‌ها و یا حتا کارکنان کمک‌رسان نیست، شواهد کمی وجود دارد که جذابیت خبرنگاری امید شهرت در این شهر را به وجود آورده باشد. چندین تن از خبرنگاران زن گفتند که مردان با آن‌ها به طور منظم به نحوه‌ی تحقیرآمیز صحبت می‌کنند و در تنظیم مصاحبه‌ها مشکلاتی دارند.

معصومه سیرت، ۲۴ ساله با تقریباً هیچ پشتیبانی از همتایان خود و هیچ تشویقی از خانواده‌اش در رادیو نیلی شروع به کار کرد. او گفت: «وقتی من در این‌جا آغاز به کار کردم، مردم قریه پشت سر من گپ می‌زدند. آن‌ها می‌پرسیدند: چرا او این کار را می‌کند؟ من در این رابطه با مادرم و پدرم صحبت کردم، پدرم نیز مخالفم بود، اما در نهایت پدرم برایم اجازه‌ی این کار را داد.»

برای معصومه، کار همکارش انیسه الهام‌بخشی بود. این «گزارش بزرگ» او بود، که به معصومه کمک کرد که ارزش اساسی خبرنگاری را تشخیص دهد.

معصومه گفت: «این گزارش در مورد دو خواهر سال‌خورده بود که در یک اتاق کوچک با هم زنده‌گی می‌کردند و با بافنده‌گی به زنده گی خود ادامه می‌دادند. من نزد آن‌ها رفتم و آن‌ها را ملاقات کردم. مردم فکر می‌کردند که آن‌ها از زمستان نمی‌توانند زنده برایند و سرما سبب مرگ ایشان خواهد شد، اما پس از گزارش من در مورد آن‌ها، دو بازرگان کمک کردند و تماس تلفونی وزارت امور زنان را به ایشان دادم، این داستان واقعاً بینش مرا در تأثیری که من می‌توانستم از کارم داشته باشم، تغییر داد و در حال حاضر تمام مردم صحبت‌هایی در رابطه به این‌که «چرا» من به عنوان یک خبرنگار در محله‌ی خود کار می‌کنم، پایان داده‌اند.»

هشت صبح

Virus-free. www.avast.com