دختری پشت فرمان اتوبوس با 'قصه‌های بسیار'

کاوه کرامی بی‌بی‌سی

در کابلی که شاهد انفجارهای مرگباری بود، دختری آستین بالا زد تا به محرومیتی که در دوران کودکی دچار بود، نقطه پایانی بگذارد. او اشتیاق شدیدی به مطالعه داشت. اما عدم دسترسی لازم به کتاب باعث سرخوردگیش می‌شد.

 

کتاب‌های درسی نیز نمی‌توانستند پاسخ‌های مناسبی را برای مغز کنجکاو او فراهم کنند

فرشته کریم ۲۵ ساله، ملی‌بس یا اتوبسی‌‌ (اتوبوسی) را در کابل راه انداخته که به جای این که افراد را در مناطق مختلف جابجا کنند، حالا حامل ۵۰۰ جلد کتاب شده است

این ملی‌بس که دارای طرحی چشمگیر می‌باشد و ظرفیت حدود ۱۶ مراجعه کننده را در عین زمان دارد، کوچه به کوچه شهر کابل می‌رود تا فرصتی برای دسترسی به کتاب برای کودکان و نوجوانان را ایجاد کند

نام این کتابخانه اتوبسی و نهادی که فرشته کریم در افغانستان راه‌اندازی کرده "۴مغز" است. وقتی از فرشته که تازه دوره کارشناسی ارشد خود را در دانشگاه آکسفورد بریتانیا تمام کرده، درباره دلیل انتخاب این نام پرسیدم، گفت: "۴ مغز (گردو) شکل مغز انسان را دارد؛ می‌تواند نماد منطق باشد. اگر دقت کنیم، در چهار مغز ظاهرا دو مغز به‌هم‌چسپیده انسان به نظر می‌رسد که نمایانگر ارتباط و گفت‌و‌گوی میان دو فرد است"

فرشته می‌گوید با توجه به این که بخش بزرگی از جمعیت افغانستان را کودکان و نوجوانان تشکیل می‌دهند، سرمایه‌گذاری بالای آنها از اهمیت زیادی برخوردار است. "کودکان باید افکار باز داشته باشند. جرأت فکر کردن را داشته باشند. از پرسیدن نهراسند. تا بتوانند فردا فکر و اندیشه جدید تولید کنند."

وقتی که فرشته تولد شد، آتش جنگ داخلی در کابل شعله ور شده بود و بعد از ۴ سال، پایتخت به دست طالبان افتاد. مدارس دخترانه بسته شدند. او با بیان این که دوران کودکی خود را زندگی نکرده و آن را به طور وحشتناکی از دست داده است، افزود: "کودک که بودیم، روحیه پرسشگری ما سرکوب می‌شد؛ چرا گفتن به معنی جنگ بود"

صابر مهمند، سخنگوی وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان، به بی‌بی‌سی فارسی گفت که این وزارت‌خانه از هر اقدامی در جهت روشن کردن افکار عمومی و بالا بردن سطح معلومات و دانش مردم، حمایت می‌کند.

در حال حاضر بیش از ۶۵ درصد جمعیت افغانستان بی‌سواد هستند و که بخش بزرگ آن را زنان تشکیل می‌دهد. وزارت آموزش شمار دانش آموزان را حدود ۹ میلیون نفر اعلام کرده که ۳.۵ میلیون آن دختران هستند. افغانستان حدود ۱۷هزار مکتب/مدرسه دارد

یکی از اهداف بلندپروازانه نهاد ۴مغز، ایجاد زمینه تفکر انتقادی در افغانستان است. این نهاد می‌خواهد از طریق فراهم‌سازی زمینه مطالعه انواع مختلف کتاب‌ها برای کودکان و نوجوانان، آهسته آهسته به هدف درازمدت خود برسد

تفکر انتقادی که یک نوع تفکر هدفمند و منطقی است، افراد را از حالت انفعالی بیرون می‌کند و به آنها توانایی‌هایی می‌بخشد تا به جای تقلید کورکورانه از الگوها و پذیرش بی­چون و چرای والدین، معلمان، سیاستمداران و رسانه­ها، بتوانند به وسیله تفکر انتقادی در جست‌وجوی حقایق و خردورزی باشند

در کشورهای توسعه یافته، آموزش مهارت‌های تفکر به عنوان اولویت اصلی در برنامه‌ریزی‌های آموزشی مراکز تعلیم و تربیت در نظر گرفته شده است. اما به نظر می‌رسد که در جامعه افغانستان هنوز سنت انتقادی و تفکر انتقادی غالب نیست

Virus-free. www.avast.com