فاطمه فرامرز
سیما سمر، که به «مادر مکتب‌ساز» شهرت دارد، زنی است که از سال‌ها به این‌سو برای زنان در بخش‌های صحت و آموزش و پرورش کار کرده است. او سند دکترای افتخاری دارد و جایزه‌های متعدد بین‌المللی را دریافت کرده است.
یکی از این جوایز، جایزه‌ی «آلترناتیف صلح نوبل» است در سال ۱۳۹۱به خاطر استقامتش در راه حقوق بشر به دست آورد. خانم سمر مکتب را در لیسه‌ی شهر لشکرگاه و دانشکده‌ی طب را در کابل خواند. بعد از فراغت چهار ماه در شفاخانه‌ی وزیراکبرخان به عنوان داکتر کار کرد. جنگ‌ها باعث شد که خانم سمر مدتی را در ولسوالی جاغوری به طبابت مشغول شود، اما از آنجا به پاکستان مهاجر شد و در هفده سال مهاجرت در پاکستان توانست بنیاد صحت و آموزش برای زنان در افغانستان را تأسیس کند. سیما سمر برای دومین دور به عنوان رییس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان کار می‌کند. روزنامه‌ی ۸صبح به مناسبت ۸ مارچ با ایشان گفتوگویی کرده است که آن‌را می‌خوانید.
۸صبح: چرا پارلمان قانون منع خشونت علیه زنان را تصویب نمی‌کند؟ اعضای پارلمان چه دلیلی دارند که این قانون را تصویب نمی‌کنند؟
سمر: در چهل سال جنگ، مردم افغانستان همه‌روزه شاهد انواع و اقسام خشونت بوده است. با آن که طی سال‌ها طرفین منارعه تغییر کرده است. اما تأثیرات منفی جنگ همچنان بر روح و روان مردم ماندگار بوده است. جنگ همیشه محدودیت می‌آورد و این محدودیت باعث می‌شود که اقشار آسیب‌پذیر جامعه مورد خشونت قرار بگیرند. در افغانستان فضای مردسالاری که از قبل وجود داشته، در طول سال‌های جنگ تشدید یافته است. البته در تمام دنیا، فضای مردسالاری وجود دارد و فقط تفاوت جوامع دیگر این است که آنان قوانینی دارند و ملزم به رعایت آن اند و این قوانین که برابری یا عدالت برای زن و مرد را تضمین می‌کند، تطبیق می‌شود. در افغانستان، کلان‌شهرها وضعیت بهتری دارند. اما متأسفانه در روستاها هنوز هم محدودیت‌های بسیار جدی بر زنان وضع است. «قانون محو خشونت علیه زنان» نزدیک به یک دهه است که طرح شده است اما در پارلمان افرادی را داریم که فکر می‌کنند با تصویب شدن قانون محو خشونت علیه زنان، به زنان آزادی‌هایی داده می‌شود که نباید داده شود. چون فکر می‌کنند قدرت کنترول‌شان با چالش مواجه می‌شود. به همین دلیل، ماده‌های سن ازدواج و موضوع چند زنی را مخالف شریعت اسلامی خوانده و مانع تصویب آن می‌شوند. در حالی‌که ماده‌های این قانون در هیچ جایی در مخالفت با شریعت قرار ندارد.
سمر: در چهل سال جنگ، مردم افغانستان همه‌روزه شاهد انواع و اقسام خشونت بوده است. با آن که طی سال‌ها طرفین منارعه تغییر کرده است. اما تأثیرات منفی جنگ همچنان بر روح و روان مردم ماندگار بوده است. جنگ همیشه محدودیت می‌آورد و این محدودیت باعث می‌شود که اقشار آسیب‌پذیر جامعه مورد خشونت قرار بگیرند. در افغانستان فضای مردسالاری که از قبل وجود داشته، در طول سال‌های جنگ تشدید یافته است. البته در تمام دنیا، فضای مردسالاری وجود دارد و فقط تفاوت جوامع دیگر این است که آنان قوانینی دارند و ملزم به رعایت آن اند و این قوانین که برابری یا عدالت برای زن و مرد را تضمین می‌کند، تطبیق می‌شود. در افغانستان، کلان‌شهرها وضعیت بهتری دارند. اما متأسفانه در روستاها هنوز هم محدودیت‌های بسیار جدی بر زنان وضع است. «قانون محو خشونت علیه زنان» نزدیک به یک دهه است که طرح شده است اما در پارلمان افرادی را داریم که فکر می‌کنند با تصویب شدن قانون محو خشونت علیه زنان، به زنان آزادی‌هایی داده می‌شود که نباید داده شود. چون فکر می‌کنند قدرت کنترول‌شان با چالش مواجه می‌شود. به همین دلیل، ماده‌های سن ازدواج و موضوع چند زنی را مخالف شریعت اسلامی خوانده و مانع تصویب آن می‌شوند. در حالی‌که ماده‌های این قانون در هیچ جایی در مخالفت با شریعت قرار ندارد.
سیما سمر: «قانون محو خشونت علیه زنان» نزدیک به یک دهه است که طرح شده است اما در پارلمانی افرادی را داریم که فکر می‌کنند با تصویب شدن قانون محو خشونت علیه زنان، به زنان آزادی‌هایی داده می‌شود که نباید داده شود.
۸صبح: بیش‌ترین نوع خشونتی که علیه زنان صورت می‌گیرد کدام‌ها است؟
سمر: انواع خشونت فرق می‌کند از توهین و تحقیر شروع تا لت‌و کوب، ندادن نفقه و زندانی‌کردن زنان در درون خانه. کار شاقه یکی از خشونت‌های است که کسی آن را خشونت نمی‌پندارد و باورها بر این است که انجام دادن کار شاقه وظیفه‌ی زنان است. در اکثر موارد زنان بدون هیچ دلیلی مورد خشونت قرار می‌گیرند. به عنوان مثال یکی از مواردی که زنان هیچ‌گونه نقش مستقل در به وجود آمدن زمینه‌ی خشونت ندارند، ازدواج‌هایی است که خانواده‌ها دختران‌شان را بدل می‌کنند. در این حالت اگر یکی از دختران با چالشی مواجه شود، دختر دیگر هم بی هیچ دلیل و تقصیر باید هزینه بپردازد.
سمر: انواع خشونت فرق می‌کند از توهین و تحقیر شروع تا لت‌و کوب، ندادن نفقه و زندانی‌کردن زنان در درون خانه. کار شاقه یکی از خشونت‌های است که کسی آن را خشونت نمی‌پندارد و باورها بر این است که انجام دادن کار شاقه وظیفه‌ی زنان است. در اکثر موارد زنان بدون هیچ دلیلی مورد خشونت قرار می‌گیرند. به عنوان مثال یکی از مواردی که زنان هیچ‌گونه نقش مستقل در به وجود آمدن زمینه‌ی خشونت ندارند، ازدواج‌هایی است که خانواده‌ها دختران‌شان را بدل می‌کنند. در این حالت اگر یکی از دختران با چالشی مواجه شود، دختر دیگر هم بی هیچ دلیل و تقصیر باید هزینه بپردازد.
۸صبح: آیا کمیسیون حقوق بشر گزارش تازه‌ای در مورد خشونت علیه زنان دارد؟
سمر: بله، کمیسیون مستقل حقوق بشر یک گزارش از خشونت علیه زنان را به تاریخ اول جنوری ۲۰۱۸ نشر کرد که در آن انواع خشونت با آمار و ارقام آن به بررسی گرفته شده بود و موارد مشخص به عنوان پیشنهاد و راه‌کار ارایه شده بود. احتمال دارد کمسیون حقوق بشر گزارش دیگری را به تاریخ ۸ مارچ نیز نشر کند که جزئیاتش با رسانه‌ها شریک خواهد شد.
سمر: بله، کمیسیون مستقل حقوق بشر یک گزارش از خشونت علیه زنان را به تاریخ اول جنوری ۲۰۱۸ نشر کرد که در آن انواع خشونت با آمار و ارقام آن به بررسی گرفته شده بود و موارد مشخص به عنوان پیشنهاد و راه‌کار ارایه شده بود. احتمال دارد کمسیون حقوق بشر گزارش دیگری را به تاریخ ۸ مارچ نیز نشر کند که جزئیاتش با رسانه‌ها شریک خواهد شد.
۸صبح: آیا پرونده‌های خشونت علیه زنان در محاکم به گونه‌ی جدی بررسی می‌شود، به گونه‌ی مثال می‌خواهم از پرونده‌ی فرخنده یاد کنم،آیا شما به طور دقیق می‌دانید که کار پرونده‌ی قتل فرخنده به کجا رسیده؟
سمر: شکایت‌هایی که در کمیسیون حقوق بشر ثبت و به دادستانی‌ها راجع می‌شوند، در اثنای راجع‌کردن به دادستانی به خانم‌ها مراحل قانونی پرونده‌اش توضیح داده می‌شود تا در صورتی که با کم‌کاری یا بهانه‌گیری دادستان‌ها مواجه شد، خانم‌ها متوجه شده و دوباره کمیسیون را در جریان بگذارند. کمیسیون آن تعداد پرسونل ندارد که تمام پرونده‌ها را همه‌روزه همراهی کنند اما از طریق دادستانی منع خشونت در مورد پرونده‌ها معلومات می‌گیریم تا بفهمیم که پرونده‌ها مراحل قانونی خود را طی می‌کنند. گاهی خانم‌ها بنا بر مصلحت‌های که خودشان لازم می‌بینند، از طی مراحل پرونده‌شان می‌گذرند، اما گاهی اتفاق می‌افتد که یک خانم به خاطر اخلال در مراحل قانونی و یا رسیده‌گی نشدن به پرونده‌اش دوباره به کمیسیون مراجعه کنند که در این‌صورت کمیسیون دوباره مجبور است مراحل پرونده را بررسی و پیدا کند که دقیق در کجا با مشکل مواجه شده است. به خاطر این که پرونده‌های خشونت جدی رسیده‌گی شود، کمیسیون وکلای مدافع را برای قربانیان خشونت معرفی می‌کند تا پرونده‌ی شان را پیش ببرد و کارمندان کمیسیون با وکلای مدافع مداوم در تماس اند تا از پیش‌رفت قضیه آگاه باشند.
در پرونده‌ی قتل فرخنده تعدادی گرفتار شدند که از جمله چهار نفر در ابتدا محکوم به اعدام شده بودند اما در فرجام‌خواهی، هر کدام به شانزده سال حبس محکوم شدند و همچنان تعدادی از نیروهای امنیتی و پلیس هم به حبس محکوم شدند. متأسفانه یک تعداد از آنانی که در قتل فرخنده دست داشتند، تا هنوز گرفتار نشده‌اند و دلیل گرفتار نشدن شان هم فرار به مناطقی که تحت کنترول حکومت نیست و یا حتا به کشورهای همسایه خوانده شده، است. قتل فرخنده فاجعه‌ای بود که رسیده‌گی حکومت به آن نتوانست قناعت مردم را حتا به میزان اندک حاصل کند.
سمر: شکایت‌هایی که در کمیسیون حقوق بشر ثبت و به دادستانی‌ها راجع می‌شوند، در اثنای راجع‌کردن به دادستانی به خانم‌ها مراحل قانونی پرونده‌اش توضیح داده می‌شود تا در صورتی که با کم‌کاری یا بهانه‌گیری دادستان‌ها مواجه شد، خانم‌ها متوجه شده و دوباره کمیسیون را در جریان بگذارند. کمیسیون آن تعداد پرسونل ندارد که تمام پرونده‌ها را همه‌روزه همراهی کنند اما از طریق دادستانی منع خشونت در مورد پرونده‌ها معلومات می‌گیریم تا بفهمیم که پرونده‌ها مراحل قانونی خود را طی می‌کنند. گاهی خانم‌ها بنا بر مصلحت‌های که خودشان لازم می‌بینند، از طی مراحل پرونده‌شان می‌گذرند، اما گاهی اتفاق می‌افتد که یک خانم به خاطر اخلال در مراحل قانونی و یا رسیده‌گی نشدن به پرونده‌اش دوباره به کمیسیون مراجعه کنند که در این‌صورت کمیسیون دوباره مجبور است مراحل پرونده را بررسی و پیدا کند که دقیق در کجا با مشکل مواجه شده است. به خاطر این که پرونده‌های خشونت جدی رسیده‌گی شود، کمیسیون وکلای مدافع را برای قربانیان خشونت معرفی می‌کند تا پرونده‌ی شان را پیش ببرد و کارمندان کمیسیون با وکلای مدافع مداوم در تماس اند تا از پیش‌رفت قضیه آگاه باشند.
در پرونده‌ی قتل فرخنده تعدادی گرفتار شدند که از جمله چهار نفر در ابتدا محکوم به اعدام شده بودند اما در فرجام‌خواهی، هر کدام به شانزده سال حبس محکوم شدند و همچنان تعدادی از نیروهای امنیتی و پلیس هم به حبس محکوم شدند. متأسفانه یک تعداد از آنانی که در قتل فرخنده دست داشتند، تا هنوز گرفتار نشده‌اند و دلیل گرفتار نشدن شان هم فرار به مناطقی که تحت کنترول حکومت نیست و یا حتا به کشورهای همسایه خوانده شده، است. قتل فرخنده فاجعه‌ای بود که رسیده‌گی حکومت به آن نتوانست قناعت مردم را حتا به میزان اندک حاصل کند.
۸صبح: چرا خشونت علیه زنان در افغانستان کاهش نمی‌یابد؟ راه حل برای کاهش خشونت چیست؟
سمر: بیش‌ترین خشونت در حق زنان را اقارب‌شان اعمال می‌کنند. مردان تا زمانی‌که زنان را ملکیت خویش فکر کرده و اعمال خشونت بر زنان را حق خود بدانند، خشونت همچنان ادامه خواهد داشت. تنها راه حلی که می‌توان برای کاهش و محو خشونت سنجید، آگاهی‌دهی است. باید جامعه افغانستان آن‌قدر آگاه شوند که بفهمند انسان‌ها بدون در نظر داشت جنسیت دارای حقوق بشری مساوی اند که هیچ‌کدام مستحق قربانی شدن خشونت نیست. ضرورت جدی احساس می‌شود که نصاب آموزشی از دوره‌ی کودکستان تا سطوح عالی طوری طراحی شود که آموزه‌ها عاری از خشونت باشد و رسانه‌ها نیز نقش مثبت آگاهی‌دهی را بازی کنند. علت عمده‌ی دیگر خشونت، فقر است و در خانواده‌های فقیر میزان خشونت به مراتب بیشتر است و اغلب فضاهای کاذب تجمل‌گرایی باعث خشونت‌های بسیار جدی می‌شود که در هر صورت نیاز است تا سطح آگاهی جامعه بالا برود.
سمر: بیش‌ترین خشونت در حق زنان را اقارب‌شان اعمال می‌کنند. مردان تا زمانی‌که زنان را ملکیت خویش فکر کرده و اعمال خشونت بر زنان را حق خود بدانند، خشونت همچنان ادامه خواهد داشت. تنها راه حلی که می‌توان برای کاهش و محو خشونت سنجید، آگاهی‌دهی است. باید جامعه افغانستان آن‌قدر آگاه شوند که بفهمند انسان‌ها بدون در نظر داشت جنسیت دارای حقوق بشری مساوی اند که هیچ‌کدام مستحق قربانی شدن خشونت نیست. ضرورت جدی احساس می‌شود که نصاب آموزشی از دوره‌ی کودکستان تا سطوح عالی طوری طراحی شود که آموزه‌ها عاری از خشونت باشد و رسانه‌ها نیز نقش مثبت آگاهی‌دهی را بازی کنند. علت عمده‌ی دیگر خشونت، فقر است و در خانواده‌های فقیر میزان خشونت به مراتب بیشتر است و اغلب فضاهای کاذب تجمل‌گرایی باعث خشونت‌های بسیار جدی می‌شود که در هر صورت نیاز است تا سطح آگاهی جامعه بالا برود.
۸صبح: کمیسیون حقوق بشر برنامه‌ای برای آگاهی‌دهی در مورد کاهش خشونت داشته است؟
سمر: بله، کمیسیون علاوه از برگزاری برنامه‌های آموزشی برای اقشار مختلف در راستای آگاهی‌دهی اعضای جامعه از حقوق بشری‌شان، ماهانه ۲۰ هزار جلد مجله چاپ می‌کند که در سراسر افغانستان به صورت رایگان توزیع می‌شود و محتوای این مجله‌ها را ارزش‌های حقوق بشری و آموزه‌های کاهش خشونت تشکیل می‌دهد. بر علاوه برنامه‌هایی هم از طریق تلویزیون کمتر و از طریق و رادیوها بیشتر در تمام ولایات نشر می‌کنیم.
سمر: بله، کمیسیون علاوه از برگزاری برنامه‌های آموزشی برای اقشار مختلف در راستای آگاهی‌دهی اعضای جامعه از حقوق بشری‌شان، ماهانه ۲۰ هزار جلد مجله چاپ می‌کند که در سراسر افغانستان به صورت رایگان توزیع می‌شود و محتوای این مجله‌ها را ارزش‌های حقوق بشری و آموزه‌های کاهش خشونت تشکیل می‌دهد. بر علاوه برنامه‌هایی هم از طریق تلویزیون کمتر و از طریق و رادیوها بیشتر در تمام ولایات نشر می‌کنیم.
۸صبح: دغدغه‌ی اصلی زن تحصیل کرده‌ای افغانستانی چیست؟
سمر: زنان افغانستان دغدغه‌های زیادی دارند و می‌خواهند شریک معادلات قدرت باشند اما برای این‌که این دغدغه‌ها واقعی و قابل اجرا شود، زنان نیاز دارند که روی ظرفیت‌سازی خود بیشتر کار کنند تا در عوض نقش نمادین، نقش کارساز و جدی داشته باشند.
سمر: زنان افغانستان دغدغه‌های زیادی دارند و می‌خواهند شریک معادلات قدرت باشند اما برای این‌که این دغدغه‌ها واقعی و قابل اجرا شود، زنان نیاز دارند که روی ظرفیت‌سازی خود بیشتر کار کنند تا در عوض نقش نمادین، نقش کارساز و جدی داشته باشند.
۸صبح: در حکومت وحدت ملی زنان در رده‌های بالا حق تصمیم‌گیری دارند یا نقش‌شان نمادین است؟
سمر: جامعه‌ی افغانستان را همه می‌فهمند که مردسالار است و از سوی دیگر، زنان در حکومت و به ویژه در مراجع تصمیم‌گیری در اقلیت اند و مردان خواهی نخواهی تلاش می‌کنند تا زنان را در نقش نمادین نگهدارند اما روی دیگر موضوع خود زنان اند. خانمی که در مرجع تصمیم‌گیری حکومت نقش بازی می‌کند، باید نقش واقعی داشته باشند و وقتی در مجلسی است، باید حرفش را بشنواند. همچنان حاکم بودن زنان بر وظیفه‌ی شان نیاز بسیار جدی است خانمی اگر می‌فهمد که حضورش در مرجع تصمیم‌گیری نمادین است، باید خودش از اشغال وظیفه خودداری کند.
سمر: جامعه‌ی افغانستان را همه می‌فهمند که مردسالار است و از سوی دیگر، زنان در حکومت و به ویژه در مراجع تصمیم‌گیری در اقلیت اند و مردان خواهی نخواهی تلاش می‌کنند تا زنان را در نقش نمادین نگهدارند اما روی دیگر موضوع خود زنان اند. خانمی که در مرجع تصمیم‌گیری حکومت نقش بازی می‌کند، باید نقش واقعی داشته باشند و وقتی در مجلسی است، باید حرفش را بشنواند. همچنان حاکم بودن زنان بر وظیفه‌ی شان نیاز بسیار جدی است خانمی اگر می‌فهمد که حضورش در مرجع تصمیم‌گیری نمادین است، باید خودش از اشغال وظیفه خودداری کند.
No comments:
Post a Comment