آوای زنان افغانستان

آوای زنان افغانستان

Saturday, February 18, 2012

گنجینۀ دایرة المعارف افغانستان،دستاورد ثریا پوپل، بانویی از تبار فضلای فرهیخته

مصاحبه کننده: فاروق ثواب 
سرمحقق ثریا پوپل، رئیس مرکز دایرة المعارف در اکادمی علوم جمهوری اسلامی افغانستان، ماه دلو  سال 1339خورشیدی در شهر کابل دیده به جهان گشود.
پدرش نورمحمد وکیل پنجوایی کندهار به نماینده-گی ویش زلمیان در شورای ملی دورۀ هفتم و نهم بود.
ملاقات دو تن از هیت بانوان ایران با رییس دایره المعارف اکادمی علوم افغانستان  
موصوف در سال 1362از پوهنځی علوم طبیعی پوهنتون کابل در رشته کیمیای صنعتی به درجۀ لیسانس فارغ و در سال 1369موفق به اخذ دیپلوم ماستری در رشتۀ کیمیای عضوی گردید. او در
  
آغاز سال 1363خورشیدی بعد از سپری نمودن امتحان کادر اکادمی علوم در بخش علوم طبیعی به رتبۀ نامزد¬
معاون محقق به کار تحقیقات علمی پرداخت و برای مدت 22 سال، در بخش علوم طبیعی انستیتوت کیمیای اکادمی علوم مصروف تحقیقات علمی بود.
او در افغانستان اولین زنی است که در سال 1384خورشیدی به رتبۀ علمی سرمحقق (معادل پوهاند و پروفیسور) نایل گردید. و دارای20 اثر علمی- تحقیقی در بخش علوم طبیعی می¬¬باشد
سرمحقق ثریا پوپل از اواسط سال 1385 به این سو مسؤولیت مرکز دایرة المعارف را به عهده دارد. در این مدت او کار تدوین دورۀ دوم دایرة المعارف آریانا را که شامل هفت جلد به زبان دری و هفت جلد به زبان پشتو (14جلد) خواهد بود، رویدست دارد که الی سال 1393خورشیدی به پایان خواهد رسید موفق به تکمیل هشت جلد دایرة المعارف آریانا ( چهار جلد به زبان دری و چهار جلد به زبان پشتو) شده است.
مصاحبه اختصاصی خانم ثریا پوپل:
ثواب: جناب خانم ثریا پوپل، لطفاً خود را بانظرداشت مسایلی که من در صحبت هایم مفصلاً مطرح نمودم، به خوانندگان این نشریه به تفصیل معرفی نمائید.
ثریا پوپل: سرمحقق ثریا پوپل رئیس مرکز دایرة المعارف در اکادمی علوم جمهوری اسلامی افغانستان می¬باشم. سال 1339خورشیدی در یک فامیل روشنفکر در شهر کابل متولد شده ام. دو خواهر و سه برادر دارم.تحصیلات ابتدایی را در سال 1346خورشیدی در مکتب ابتدایی نیکبختی آغاز و بعد از فراغت درسال 1352 شامل لیسۀ عالی آریانا شدم. در ماه دلو سال 1358 بعد از سپری نمودن امتحان کانکور شامل پوهنځی علوم طبیعی پوهنتون کابل شدم و در اخیر سال 1362 از رشته کیمیای صنعتی به درجۀ لیسانس فارغ شدم.
در سال 1369موفق به اخذ دیپلوم ماستری از رشتۀ کیمیای عضوی پوهنځی علوم طبیعی پوهنتون کابل (داخل خدمت) شدم. دورۀ ابتدائیه، لیسه و تحصیلات عالی را تحت نظر پدروطنپرست، مبارز، روشنفکر و متبحرم در یک فضای آرام، باسعادت و سالم خانواده¬گی به درجه های اعلی به اتمام رساندم.
خوشبختانه، من در یک خانواده¬یی که دختر را موهبت خداوندی می¬پندارند پرورش یافته ام. در شرایط و محیطی که من رشد نمودم فرستادن فرزندان اعم از دختر و پسر به مکتب عام و یک ضرورت مبرم بود که جزء وظایف خانواده¬ها به شمار میرفت. البته طوری که مبارزین و مؤرخین حکایت می نمودند، آن آزادی و سهولت¬ها محصول جان فشانی مبارزین راه آزادی، برابری و دموکراسی بود که متأسفانه عمر آن بی نهایت کوتاه بود و صد افسوس که نگذاشتند این وطن روال عادی و تدریجی اش را طی نماید.
بعد از ختم تحصیلات عالی در آغاز سال 1363خورشیدی به رهنمایی استاد عالیقدرم پوهاند دکتور محمد فتاح نذیر و پدر ارجمندم، بعد از سپری نمودن امتحان کادر اکادمی علوم در بخش علوم طبیعی مصروف تحقیقات علمی شدم.
مدت 22 سال در بخش علوم طبیعی انستیتوت کیمیای اکادمی علوم، مصروف تحقیقات علمی بودم. از رتبۀ  نامزد¬ معاون محقق آغاز و در سال 1384خورشیدی به اخذ رتبۀ علمی سرمحقق که آخرین رتبۀ علمی اکادمی علوم ( معادل پوهاند و پروفیسور) است، نایل شدم. دارای 20 اثر علمی- تحقیقی در این عرصه میباشم.
ثواب: در باره کار اخیر تان(دایرة المعارف آریانا) که چاپ شده و تاریخچۀ آن با درنظرداشت مسایلی که من صحبت نمودم، به تفصیل معلومات بدهید؟
 ثریا پوپل: دایرة المعارف یا
Encyclopedia کتابی است مرجع، معلوماتی و جامع، حاوی معارف بشری در تمامی رشته¬های علوم یا رشتۀ خاص و زنده¬گینامۀ مشاهیر که ترتیب الفبایی یا موضوعی میداشته باشد. این کتاب بر پایۀ دانش استوار بوده، حاوی هزاران مقاله (موضوع)، شرح اشکال، تصاویر، جداول و نقشه¬ ها میباشد که توسط متخصصان و زبده گان رشته¬های مختلف در چندین جلد تدوین می¬ گردد. امروز دایرۃ المعارف¬ها ارزش خود را به حیث یک مأخذ و مرجع مهم و معتبرعلمی ثابت نموده است. دایرۃ¬المعارف ها نه تنها منبع مطمئن معلومات عمومی اند، بلکه ارزش ملی نیز دارند. با غنامندی ساحۀ دانش بشریت و ترقی تکنولوژی، اصطلاحات و مقولات جدید در حیطۀ علوم و دانش بشریت افزایش می¬ یابد و همچنین با تبارز چهره¬های جدید دایرۃ المعارفی، ایجاب می نماید تا سلسلۀ چاپ دایرۃ المعارف¬ها وقتاً فوقتاً تجدید گردد، بناءً هر کدام دارای دورهای مختلف اند.
 از دایرۃ المعارف آریانا شاگردان مکاتب، محصلین پوهنتون¬ها، استادان، محققان و سایر علاقمندان می-توانند استفاده کنند. برای کسانی که به زبان¬های خارجی تسلط دارند، استفاده از دایرة المعارف¬های خارجی سهل است، اما نمی تواند، پاسخگوی همه سؤالات و نیازمندی های مربوط به تاریخ، جغرافیا، مشاهیر و فرهنگ کشور خود شان باشد، بناءً برای پاسخ به این نیازمندی¬ها 60 سال قبل دانشمندان افغانستان اقدام به طبع دایرة المعارفی نمودند که در منطقه نظیر نداشت.
در سال 1320خورشیدی مطابق1941میلادی مدیریت دایرة المعارف در تشکیل مدیریت عمومی «پشتو ټولنه» مربوط ریاست مستقل مطبوعات وقت، در افغانستان ایجاد گردید. مدیریت یاد شده در ماه اسد همان سال آغاز به کار کرد و به نوشتن دایرة المعارف پشتو آغاز نمود. در سال 1325مدیریت دایرةالمعارف به مدیریت عمومی ارتقا یافت و برای دایرة المعارف پشتو مدیریت جداگانه ایجاد گردید.
جلد اول دایرة المعارف دری دورۀ اول در سال 1328خورشیدی به نام« دایرة المعارف آریانا» در مطبعۀ عمومی کابل به چاپ رسید و به ترتیب بعد از تدوین و چاپ جلدهای بعدی، جلد ششم و اخیر در ماه حوت سال 1348در مطبعۀ دولتی کابل به چاپ رسید.
جلد اول دایرة المعارف آریانا به زبان پشتو در سال 1329خورشیدی، در مطبعۀ عمومی کابل به چاپ رسید، به ترتیب بعد از تدوین و چاپ جلدهای بعدی، جلد هفتم و اخیر دایرة المعارف آریانا به زبان پشتو در ماه اسد سال 1355 در مطبعۀ عمومی کابل به چاپ رسید.
طبع دورۀ دوم دایرۃ المعارف آریانا بعد از وقفۀ در حدود نیم قرن بنا بر ضرورت و به تأسی از فرمان شماره116مؤرخ 14/5/1381 رئیس جمهوری افغانستان جلالتمآب حامد کرزی آغاز شد.
مرکز دایرۃ¬المعارف بعد از جذب کمک مالی دولت، ابتدا کمیسیون 36 نفری متشکل از دانشمندان نخبۀ رشته¬های مختلف اکادمی علوم، پوهنتون کابل و سایر پوهنتون¬های افغانستان تشکیل و به کار آغاز نمود.
جلد اول دایرۃ المعارف آریانا در سال 1386خورشیدی به زبان¬های دری و پشتو در مطبعۀ نبراسکا در شهر کابل طبع شد. که شامل معرفی اصطلاحات مربوط به حروف (آ- ا) می ¬باشد
جلد دوم  دایرۃ المعارف آریانا به زبان¬های دری و پشتو، شامل اصطلاحات مربوط به حروف  (ب – پ- ت و ټ) در سال 1387خورشیدی طبع  شد.
جلد سوم دایرۃ المعارف آریانا به زبانهای دری و پشتو شامل اصطلاحات مربوط به حروف ( ث- ج-چ-ح-خ- ځ – څ- د - ذ) در سال 1389 اقبال چاپ حاصل نمود.
چاپ جلد چهارم دایرۃ المعارف آریانا به زبانهای دری و پشتو شامل اصطلاحات مربوط به حروف(ر- ز- ژ- ږ- س- ش- ښ- ص- ض) ثمرۀ زحمات خسته گی ناپذیر اعضای این مرکز در سال 1390خورشیدی میباشد.دایرۃ المعارف آریانا به اساس فیصلۀ شورای علمی اکادمی علوم جهت استفاده سهلتر و بهتر مردم به تمام پوهنتونهای ولایات افغانستان، ادارات دولتی، نهادهای علمی، کتابخانه¬های دولتی و شخصی طور رسمی ارسال می¬گردد
دایرۃ المعارف آریانا، دورۀ دوم  که ثمرۀ کار دانشمندان افغان و نخبه¬های موجود در سطح کشور است از طریق بعضی از رسانه¬ها، اکثریت دانشمندان، علاقمندان، استفاده کننده¬گان و حتا از طرف افغان¬های مقیم در خارج کشور به وجه احسن آنچنان که شایسته بود، به گرمی استقبال گردید تا آنجا که مرهمی شد بر خستگی¬ها و بیدار خوابی¬های ما. تأیید واستقبال توأم با علاقمندی هموطنانم به خصوص دانشمندان از یک سو مرا مصمم ساخت و همت داد که به مبارزه ام ادامه بدهم و از سوی دیگر آرزو داشتم تا در راستای باز سازی وطن که همه افتخارات مادی، معنوی و فرهنگی اش را به آتش کشیدند، نقش کوچکی را ایفا نمایم. خدای یکتا و منان را شکرگزارم که به من فرصت و توان آنرا بخشید که در بازسازی مهمترین و مشکل¬ترین عرصۀ زنده¬گی افغانها، به نماینده¬گی از زنان افغانستان گام نخست و مؤثر را بردارم.
باید اذعان داشت که دایرۃ المعارف آریانا، دورۀ دوم خلاف انتظار و توقع از طرف بعضی از حلقات مورد ارزیابی مغرضانه، غیرعادلانه پر از عقده و بسیار خصمانه نیز قرار گرفته است. بدون تردید آینده¬گان قضاوت عادلانه و عالمانه در مورد خواهند نمود.
امیدوارم فرزندان این وطن بتوانند از آنچه ما در نهایت مشکلات، با امکانات نهایت ناچیز برای شان تهیه نموده ایم، استفاده اعظمی نمایند و آرزومندم کمی¬ها، کاستی¬ها و حتا نواقصی که بدون تردید در کارما وجود دارد، در مجلدات آینده و دوره¬های بعدی توسط شما خواننده¬های این سطور و استفاده کننده-های دایرۃ المعارف آریانا که بدون تردید یکی از شما در آینده گردانندۀ این پروگرام خواهید بود، اصلاح وغنی گردد.
پلان¬های آینده:
            تکمیل دور دوم دایرة المعارف آریانا
            بهتر ساختن امکانات دایرة المعارف آریانا از لحاظ تشکیل و تکنولوژی
            تهیۀ دایرة¬المعارف آریانا در CD و DVD برای دسترسی  و آسانیابی
ضرورتمندان و علاقمندان.
            ارائۀ دایرة¬المعارف آریانا به شکل On line
            تهیۀ دایرةالمعارف¬های اختصاصی از رشته های مختلف علوم
تهیۀ قاموس ها
                                                                            http://voiceofwomenafg.blogspot.com/ آوای زنان افغان
                                                                                                  http://www.facebook.com/pages/The-Voice-Of-Afghan-Women/

آیا نصواردرجمع شکننده های روزه بشمارمی آید یا خیر!


حکایت میکنند که جمع از کارگران افغانی مقیم کشور ایران همیش در ماه مبارک رمضان بالای این   مشاجره داشتند که آیا نصوار در جمع شکننده های روزه بشمار میرود یا خیر؟
موضوع یا هم بحث و شکننده های روزه معمولاً به چیز های گفته می شوند که از طریق دهان داخل معده شده و رفع گرسنگی یا تشنگی کنند اما از آنجایکه جولانگاه نصوار بیچاره فقط جوف دهان بوده و یک ذره آنهم موفق به عبور از تنگی مری و رسیدن به جدار معده و روده نمیگردد پس در نتیجه باعث رفع گرسنگی و یا تشنگی هم نخواهد شد.
ازینرو یکدسته اینها نصوار را در جمع شکننده های روزه بشمار نمی بردند ودسته دیگر فقط بعلت که نصوار داخل جوف دهان که آنهم جز از وجود انسان است میگردد آنرا در جمع شکننده های روزه بشمار می بردند.
بالاخره هنگامیکه جر و بحث ایشان به نتیجه نرسید تصمیم گرفتند که برای حل مشکل شان نزد یک آیت الله ایرانی رفته و از او در مورد نظر خواهی کنند.
ایشان حضور حجت الاسلام والمسلمین چشم چراغ اهل یقین شرفیاب گردیده و مشکل شان را چنین به شرح رسانیدند که در افغانستان پودر سبزرنگی بنام نصوار یا ناس وجود دارد که مواد اصلی آن را تنباکو، گچ و خاکستر چوب بید تشکیل میدهد ، مردم این پودر را در زیر زبان برای چند دقیقه قرار داده و بعد آن را از دهان بیرون میکنند.
استعمال این پودر سبز رنگ باعث سرسبزی تار و پود وجود منجمله دندانها ، روشنی چشم ها و فرار غم و اندوه از روح و روان آدمی میگردد.
حالا ما از حضور محترم معظم شما خواهان فتوای درین مورد هستیم که آیا این پودر سبز رنگ در جمع شکننده های روزه بشمار می رود یا خیر ؟
آیت الله بعد از چند ثانیه مکث و تعمق چنین فرمود: " خوب اینجوری که شما تعریف این پودر را میکنید این پودر مواد مخدره نیست و اجزای متشکله آن تنباکو ، گچ و مواد بی ضرر دیگریست و اینکه فقط زیر زبان قرار داده شده و داخل معده نمیگردد من از لحاظ شرعی کدوم اشکالی نمی بینم اما با وجود اینهمه برای صدور فتوای شرعی من خودم بایست اونه یکبار امتحونش کنم. "
یکی از افغانها از جا برخاست و قوطی نصوارش را از جیب بیرون آورده و یک
کپه نصوار اصل وردکی در کف دست آیت الله ایرانی انداخت ، آیت الله نصوار را با دست های لرزان و نا آشنا به آهستگی در زیر زبانش قرار داده و در روی اطاق به قدم زدن شروع کرد.
بعد از چند دقیقه او احساس کرد که چشمانش کمی سنگین شده و گوش هایش صدای حاضرین مجلس را چنان انعکاس میدهد که گویی همه در بین یک دره قرار داشته باشند و چند لحظه بعد پاهایش هم سنگین شده و بر زمین که قدم میگذاشت احساس میکرد که بالای اسفنج نرم قدم می گذارد.   
قدری که حواسش را جمع کرد دید که نه بابا این اسفنج نیست بلکه پارچه های ابر است که او بالایشان قدم میزند ، اینجا بالای ابر ها واقعاً که خیلی زیباست ، صدای بالهای پرنده بزرگی توجه او را به بالا جلب کرد. دید که این صدای بالهای ملائک آسمانی بوده که ازینسو بدانسو پرواز میکنند.
آیت الله دیگر از وجد و شادمانی در لباس نمیگنجید که به این ساده گی بدون سوال و جواب و عزرائیل و پل صراط با انداختن یک کپه ناس افغانی به دهان در بهشت برین قرین ملائک آسمانی گشته و در نزدیکی های خدا جا گرفته در هنگام قدم زدن بروی ابر ها از سوراخ های ابر ها آسمان نیلگون بسیار زیبا و زمین خاکی چون توپ کوچکی بنظر میخورد ، آخوند ایرانی حین قدم زدن بالای ابر ها حواسش جای دیگری بود و برای یک صیغه آسمانی چشمانش بیصبرانه به هر سو حور وغلمان را می پالید که ناگهان پایش از گوشه پارچه ابری لغزید و او از آسمان هفتم چون چتر بازی که چترش باز نگردد با سرعت سنگهای آسمانی بسوی زمین پرتاب شد.
آیت الله که چشمانش را گشود دردی شدیدی در ناحیه دهان از شکستن دو دندان پیش روی احساس میکرد ، عینکش هم شکسته بود که دیگر قادر به تشخیص افراد دور و برش نبود ولی با صدای ضعیفی فریاد می زد که: :
" به  اون افغانی های پدر سوخته بگین که این ناس لعنی تون نه تنها شکننده روزه که حرام مطلقه "
در همین اثنا خون از گوشه دهانش بروی قالین جاری گشته ولی او هنوز هم به افغانی های پدر سوخته دشنام داده میگفت:
" این  پدر سوخته ها اینجوری چیز ها استعمال میکنند که همیش توی کشورشون جنگ و خونریزی ادامه دارد ." 
با تقـــــــــديم حــــــــــــرمت
حقــــ(شـــمس الحــق)ــــانی